Σεξ και διαδίκτυο: Κάθε φορά που «κλείνει» το ιντερνετ, «ανοίγει» η σχέση

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ρόκκας, Χειρούργος Ουρολόγος-Ανδρολόγος*

Το μεγάλο όπλο της πληροφορίας και της ενημέρωσης, φαίνεται ότι έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, αφού στο διαδίκτυο καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη εισβάλλουν προσπαθώντας να ψαρέψουν πληροφορίες, να ανταλλάξουν μηνύματα μεταξύ τους αλλά και να αναζητήσουν ειδικές σελίδες που γίνονται όλο και περισσότερες όσο περισσότεροι είναι και αυτοί που τις αναζητούν.

Αυτές οι ειδικές σελίδες περιγράφουν τη σεξουαλική εικόνα της ανθρώπινης ζωής που γίνεται όλο και πιο ερεθιστική, προκλητική και αποκαλυπτική μέσα από αυτές, ενώ φαίνεται ότι «κρατούν παρέα» κυρίως σε άνδρες που αναζητούν μια ηδονή που υπόσχεται χωρίς ιδιαίτερο κόστος και αναζήτηση την καλύτερη προσφορά και παροχή υπηρεσιών, μέσα από συστήματα ευκολίας και πλούσιου υλικού προς φαντασίωση και τέρψη.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση του τι σημαίνει διαδίκτυο μέσα στη ζωή μας, είναι εκείνης της 30χρονης παντρεμένης γυναίκας που ήρθε στο γραφείο μου να με συμβουλευτεί, όταν ανακάλυψε τη χρηστική ικανότητα του ιντερνετ στη ζωή του άνδρα της. Εκείνος 36 χρονών, ιδιωτικός υπάλληλος, απόφοιτος ανώτατης σχολής και εκείνη απόφοιτη επίσης ανώτατης σχολής, που εργαζόταν σε μια άλλη ιδιωτική εταιρεία. Ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλον, έχοντας τη πρώτη περίοδο έντονη σεξουαλική ζωή, οδηγώντας τη σχέση τους στο γάμο μετά από 3 σχεδόν χρόνια γνωριμίας.

Ο γάμος άνοιξε με τους καλύτερους οιωνούς την πόρτα του, τους έβαλε μέσα μεθυσμένους από τον έρωτά τους, ενώ όλα έδειχναν ότι η ζωή τους θα ήταν γεμάτη από σεξουαλική έκφραση και συναισθηματική επικοινωνία. Όπως η ίδια όμως μου αναφέρει, μετά το πέρας του πρώτου χρόνου του γάμου τους, ο άνδρας της άρχισε να δείχνει κουρασμένος για τη σεξουαλική επαφή, ενώ οι προσπάθειές της να τον πλησιάσει, τον συναντούσαν άκεφο και με συνεχείς δικαιολογίες ότι κουράζεται πολύ, ενώ παράλληλα όταν επέστρεφε στο σπίτι, πήγαινε στο γραφείο του, άνοιγε τον υπολογιστή του και της έλεγε «με συγχωρείς, αλλά έχω πολύ δουλειά που πρέπει να την δω στο κομπιούτερ μου…». Μάλιστα έκλεινε και την πόρτα του γραφείου, γιατί όπως έλεγε, έπρεπε να έχει ησυχία για να συγκεντρωθεί στο διάβασμά του και στην εργασία του. Η γυναίκα του κατανοούσε το επαγγελματικό του άγχος και την φιλοδοξία του να ξεχωρίσει μέσα στην εργασία του, βλέποντάς τον να κάθεται ώρες μπροστά σε αυτό το άψυχο μηχάνημα, που από τη μία ήθελε να το σπάσει και από την άλλη, το θεωρούσε πολύ σημαντικό για την επαγγελματική αναρρίχηση του συντρόφου της. Αυτό όμως που δεν κατανοούσε ήταν το σεξουαλικό σβήσιμο που η σχέση τους παρουσίαζε και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί ο σύντροφός της σεξουαλικά δεν την πλησίαζε, κάτι που το εισέπραττε πολύ εύκολα από τους άλλους άνδρες γύρω της, τόσο στην εργασία της όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον της.

Είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις της «ο άνδρας μου δεν δείχνει ενδιαφέρον για μένα, ενώ τα βλέμματα των άλλων ανδρών με φωτογραφίζουν έντονα. Διαφορετικά θα είχα χάσει την αυτοεκτίμησή μου και θα πίστευα ότι πλέον ως γυναίκα δεν μετράω καθόλου». Η ζωή του ζευγαριού όπως συνεχίζει η ίδια στις περιγραφές της, έδειχνε να κυλάει τόσο ήρεμη αλλά και αδιάφορη, σε σημείο τέτοιο που η ίδια άρχισε να φοβάται ότι ο άνδρας της έχει αναπτύξει άλλη σχέση. Το σεξ τους ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, με συχνότητα που έφτανε τη μία φορά στους δύο ή στους τρεις μήνες και γινόταν πάντα με δική της πρωτοβουλία. Μάλιστα, εκείνος έδειχνε περισσότερο υποχρεωμένος να κάνει το καθήκον του παρά να απολαμβάνει τη σεξουαλική τους συνάντηση.

Σε ερώτησή της τι του συμβαίνει και δεν έχει επιθυμία να βρεθούν ερωτικά, απαντούσε με θυμό «Καλά δεν βλέπεις πόσο κουράζομαι; Δεν καταλαβαίνεις ότι η δουλειά μου έχει απαιτήσεις και πρέπει πάντα να είμαι έτοιμος να τις αντιμετωπίσω;» Η γυναίκα ανήσυχη και φοβισμένη για την εικόνα, άρχισε να αισθάνεται την ψυχρότητά του αλλά και την εγκατάλειψή του από το κρεβάτι τους, αφού το βράδυ ερχόταν για ύπνο από το διπλανό δωμάτιο, που ήταν το γραφείο του με τον υπολογιστή του, μετά τις τρεις το πρωί, που πολλές φορές δεν είχε ακόμη κοιμηθεί, ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει μια σεξουαλική επαφή μεταξύ τους. Ήταν όμως τόσο κουρασμένος, που στη κυριολεξία τον έπαιρνε ο ύπνος στα πρώτα δευτερόλεπτα που ξάπλωνε στο κρεβάτι.

Ο θυμός άρχισε να κυριαρχεί στο μυαλό της νεαρής γυναίκας, αισθανόμενη το γάμο της χωρίς ερωτική ζωή αλλά και χωρίς πιθανότητα παιδιού, αφού το σεξ είχε γίνει ένα σπάνιο είδος στη σχέση τους. Κάποιο βράδυ όμως που εκείνος για μια ακόμη φορά έκλεισε την πόρτα του γραφείου του, μουρμουρίζοντας πόσα πράγματα είχε να κάνει με τον κομπιούτερ του, εκείνη πηγαίνοντας στο καναπέ του σαλονιού ξέσπασε σε κλάματα και αναρωτήθηκε που θα πήγαινε αυτή η κατάσταση.

Αφού πέρασε σχεδόν μία ώρα γεμάτη ένταση και θυμό, αποφάσισε να περάσει την πόρτα του απόρρητου δωματίου για να βρεθεί πραγματικά μπροστά σε μια αποκαλυπτική σκηνή, που ως δια μαγείας έλυνε όλο το μυστήριο της συναισθηματικής και σεξουαλικής απομάκρυνσης του συντρόφου της από αυτήν. Ο άνδρας της ταξιδεύοντας μέσα στο ιντερνετ, ζούσε το φαντασιωσικό παραμύθι μιας σεξουαλικής πανδαισίας, ενώ εισέπραττε αυνανιστικά όλα αυτά που το μηχάνημά του του πρόσφερε…

Η αποκάλυψη αυτή ήταν πράγματι η απομυθοποίηση μιας σχέσης που είχε ουσιαστικά ένα σοβαρό πρόβλημα στην ύπαρξή της και έφερνε αντιμέτωπους δύο ανθρώπους που γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν για να ζήσουν το δικό τους μύθο.

Αυτή η εικόνα που σας περιέγραψα, ταιριάζει σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που φαίνεται ότι εγκλωβίζονται μέσα σε συμπεριφορές που τους οδηγούν σιγά σιγά στην απομόνωση, στην ψυχρότητα και στην έλλειψη ερωτικού ενδιαφέροντας με τον σύντροφό τους. Είναι άνθρωποι σύγχρονοι, μαχητές της καθημερινότητας, μιας αστικής κοινωνίας που φορτώνει τα ρολόγια της σε απαιτητικό πλάνο στόχευσης της επιτυχίας, ταυτίζοντας τον άνθρωπο με το μηχάνημα, χάνοντας το νόημα ποιος είναι ο άνθρωπος και ποιο το μηχάνημα.

Το ίντερνετ φαίνεται ότι όλο και περισσότερο γίνεται ο καλός φίλος του χρήστη, που τον οδηγεί σιγά σιγά στην αποξένωση της ανθρώπινης επικοινωνίας, με έναν τρόπο που υποδουλώνεται ο ίδιος ο χρήστης στη χρηστική προσφορά του ψηφιακού συστήματος.

Η συνεχόμενα διευρυμένη χρήση του διαδικτύου έχει προκαλέσει τις ανησυχίες πολλών ψυχολόγων. Οι ερευνητές έχουν εξετάσει, παραδείγματος χάριν, το βαθμό στον οποίο τα νέα μέσα είναι εθιστικά ή προωθούν την προσωπική απομόνωση και την συναισθηματική εσωστρέφεια.

Μια από τις κυρίαρχες ανησυχίες είναι η παρουσία πορνογραφίας και η έκφραση της σεξουαλικότητας στο διαδίκτυο. Μια σε απευθείας σύνδεση έρευνα για τους χρήστες διαδικτύου προτείνει ότι οι σεξουαλικές αναζητήσεις, που κυμαίνονται από την επίσκεψη των ιστοχώρων με σεξουαλικά θέματα στις έντονες και σε απευθείας σύνδεση σεξουαλικές αλληλεπιδράσεις, μπορούν να είναι η πιο κοινή χρήση του διαδικτύου.

Ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο στο Newsweek (Norland & Bartholet, 2001) έχει δηλώσει ότι το διαδίκτυο είναι άμεσα αρμόδιο για μια αύξηση της παιδικής πορνογραφίας και άλλων μορφών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Είναι αλήθεια ότι όλο και περισσότερα κρούσματα παιδοφιλίας βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ενώ δίκτυα παιδικής πορνογραφίας εξαρθρώνονται μεν από την αστυνομία αλλά καινούργια γεννιόνται αφού η ζήτηση φαίνεται να αυξάνεται όλο και περισσότερο εκφράζοντας την αθλιότητα της σύγχρονης «πολιτισμένης» κοινωνίας.

Αν και εξισώνουμε συχνά την απαρχή του κακού με το διαδίκτυο, είναι βέβαιο ότι τα σεξουαλικά μέσα ήταν διαθέσιμα στους υπολογιστές προτού το Διαδίκτυο να διατεθεί ευρέως. Οι γραφικές εικόνες στους υπολογιστές, τα CD-ROM ακόμα και ειδικά σχεδιασμένα παιχνίδια είχαν από παλαιότερα σεξουαλικό περιεχόμενο. Υπάρχουν παιχνίδια και λογισμικά στα οποία ο παίκτης καλείται μέσω ενός αυτοματοποιημένου μοντέλου να παίξει το ρόλο ενός σεξουαλικά ενεργού άντρα και να αντιμετωπίσει μια γυναίκα. Υπάρχει ο φόβος ότι οι νεώτεροι παίκτες που χρησιμοποιούν το πρόγραμμα τείνουν να διαμορφώσουν λανθασμένες προσδοκίες από την πραγματική σεξουαλική ζωής τους και να εκλαμβάνουν ως σεξουαλική ανταμοιβή μια πιθανά μη ρεαλιστική εμπειρία.

Ακριβώς το ίδιο πρόβλημα μπορεί να συμβεί και με το διαδίκτυο. Η σεξουαλική ωρίμανση, προκύπτει σαν τη φυσιολογική κατάληξη μιας μακρόχρονης συναισθηματικής ανάπτυξης και σωματικής εξερεύνησης. Ο νέος έφηβος, πειραματίζεται με το σώμα του, μαθαίνει να απολαμβάνει την σεξουαλική του εικόνα και κυρίως ζυμώνεται μέσα από την καθημερινή συνδιαλλαγή με τους συνομηλίκους του. Φλερτάρει, ερωτεύεται, απογοητεύεται, πληγώνεται, αλλά μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να συνειδητοποιήσει το κόστος και την ευθύνη που έχει μια σεξουαλική επαφή, συνειδητοποίηση που προκαλεί την διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας και του επερχόμενου σεξουαλικού του ρόλου.

Στην περίπτωση που όλη η παραπάνω διαδικασία δομείται μέσω της περιήγησης στις σελίδες του διαδικτύου, ο διψασμένος έφηβος για πληροφορίες σχετικά με το σεξ, θα βρεθεί απροστάτευτος σε μηνύματα με διαστρεβλωτικό περιεχόμενο, τα οποία μπορεί να τον αποπροσανατολίσουν και να τον μπερδέψουν, και τελικά να του διαμορφώσουν μια εικόνα εντελώς συγχυτική για το τι είναι, τι απαιτεί και τι προσφέρει η σεξουαλική συμπεριφορά. Κάτω από αυτές τις παραμορφωτικές επιδράσεις, η σεξουαλικότητα μπορεί να λάβει διαταραγμένες μορφές έκφρασης, οι οποίες θα εμποδίζουν τον άνθρωπο να ολοκληρωθεί υγιώς ερωτικά και κατ επέκταση συναισθηματικά.

Μερικοί ερευνητές προτείνουν ότι κάτω από την προστατευτική κάλυψη του διαδικτύου, οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν σεξουαλικά με τρόπους που δεν ήταν προηγουμένως αποδεκτοί και εμφανίζουν σαφείς παρεκκλίνουσες μορφές σεξουαλικότητας που ειδάλλως θα αποποιούνταν (Durkin & Bryant, 1995).

Μια δεύτερη πτυχή της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας μέσων, η οποία προκαλεί αλλοτρίωση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, είναι ότι τείνει να ενθαρρύνει τη φυσική απομόνωση. Η απομόνωση είναι ένας από διάφορους παράγοντες που παράγουν έναν όρο που ο Zimbardo (1969) κάλεσε το από-εξατομίκευση. Η από-εξατομίκευση εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι βολεμένοι στην ανωνυμία των καταστάσεων της σύγχρονης κοινωνίας, μειώνουν τις ανησυχίες τους για την άποψη που θα σχηματίσουν οι άλλοι για αυτούς και για την αξιολόγηση που θα λάβουν. Χάνουν την αυτορύθμιση της συμπεριφοράς τους, μειώνουν τις αναστολές τους και τον έλεγχο της συνείδησης και, στη συνέχεια, είναι πιθανότερο να κάνουν τα πράγματα που ειδάλλως δεν θα έκαναν. Αυτό μπορεί να συμπεριλάβει τις σεξουαλικές συμπεριφορές.

Οι Gergen, Gergen, και Barton (1973) εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο οι σπουδαστές κολεγίων συμπεριφέρθηκαν όταν βρίσκονταν σε κλίμα ανωνυμίας με έξι έως επτά ξένους. Σε σύγκριση με τους σπουδαστές στις ομάδες ελέγχου σε κανονικά εργαστήρια, οι σπουδαστές ήταν πολύ πιθανότερο να αγγίξουν, να αγκαλιάσουν, να φιλήσουν, και να γίνει σεξουαλικά ποιο προκλητικοί. Επιπλέον, η ανωνυμία είχε συντελέσει ανοιχτά στη σεξουαλική απάντηση.

Τα αποτελέσματα απομόνωσης εξαιτίας της τεχνολογίας είναι εύκολο να παρατηρηθούν. Πριν από τη διαδεδομένη χρήση του διαδικτύου, οι άνθρωποι έπρεπε να συναθροιστούν και να αλληλεπιδράσουν προφορικά ο ένας με τον άλλον προκειμένου να επικοινωνήσουν προσωπικά. Η επικοινωνία μέσω διαδικτύου αποτελεί μια στείρα ανταλλαγή εικόνων και λέξεων, πλήρως απογυμνωμένη από τον πλούτο της ανθρώπινης συναισθηματικής επαφής γιατί οι άνθρωποι παραδίδουν απλά τα μηνύματα χωρίς να πρέπει προσωπικά να αλληλεπιδράσουν καθόλου (Crabb, 1996). Σε μια πρόσφατη μελέτη στην οποία οι ερευνητές παρείχαν στις οικογένειες υπολογιστές και πρόσβαση διαδικτύου (Kraut et Al, 1998) ανέφεραν ότι η χρήση διαδικτύου συνδέθηκε με τη μειωμένη οικογενειακή επικοινωνία, συρρικνωμένους κοινωνικούς κύκλους, και αύξηση της μοναξιάς.

Επίσης, η δυνατότητα πρόσβασης και η απεραντοσύνη του διαδικτύου αφορούν το ζήτημα του εθισμού στο Διαδίκτυο. Ανεξάρτητα από εάν ο εθισμός του Διαδικτύου είναι μια έγκυρη ψυχολογική διάγνωση, μερικοί ερευνητές προτείνουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να εθιστούν στην πορνογραφία. Αφού το σεξουαλικό και πορνογραφικό υλικό είναι διαθέσιμο σε τεράστιες ποσότητες στο Διαδίκτυο, και υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για ανώνυμες αλληλεπιδράσεις, φαίνεται λογικό να προταθεί ότι μερικοί άνθρωποι θα ξοδεύουν περισσότερο χρόνο συμμετέχοντας στην καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά.

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά, που θεωρεί θεμιτή την ερωτική συνδιαλλαγή μέσω διαδικτύου. Οι χρήστες διαδικτύου μπορούν να παρακάμψουν τα νομικά και φυσικά όρια που απέτρεψαν προηγουμένως την πρόσβασή τους στα σεξουαλικά υλικά και τις πληροφορίες (Durkin, 1997b Thomas, 1997). Οι άνθρωποι που μπορεί να είχαν αναγκαστεί προηγουμένως να κρύψουν τις σεξουαλικές τους συμπεριφορές και τους προσανατολισμούς τους για κοινωνικούς και νομικούς λόγους, μπορούν τώρα να συναθροιστούν ηλεκτρονικά και να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα σε ένα ανοικτό φόρουμ (McKenna & Bargh, 1998).

Είναι αλήθεια ότι το διαδίκτυο ανέπτυξε μία συγκεκριμένη διαταραχή στη συμπεριφορά της σεξουαλικής εμπλοκής (παραφιλικού τύπου), αφού όλο και περισσότερο υπεισέρχεται μέσα στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα, υποκαθιστώντας το σεξουαλικό σύντροφο με αισθησιακούς μηχανισμούς που αναπληρώνουν τη σεξουαλική επαφή.

Δεν είναι τυχαίο τα τελευταία 20 χρόνια η εξελικτική πορεία του, ως virtual εικόνα και η προηγμένη μορφή της στο cybersex, οι άνθρωποι έρχονται σε ερωτική επαφή, ο ένας με τον άλλον χρησιμοποιώντας κάμερες, εισπράττοντας οργασμική κορύφωση και βιώνοντας ηδονή, χωρίς να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους. Πεδία σεξουαλικής έκφρασης ανοίγουν όλο και περισσότερα chat rooms μέσα στο διαδίκτυο, με μηνύματα γνωριμίας αλλά και σεξουαλικής επικοινωνίας. Αυτό θα μπορούσε να έχει τη θετική πλευρά, εάν αυτές οι γνωριμίες οδηγούνται σε πραγματικές ζωντανές σχέσεις.

Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία ότι οι άνθρωποι (ιδιαίτερα ντροπαλοί άνθρωποι) διαμορφώνουν τις έντονες και θετικές σχέσεις στο διαδίκτυο και ότι μερικές από αυτές τις σχέσεις γίνονται πραγματικές σχέσεις (McKenna & Bargh, 2000). Μερικοί ερευνητές, εντούτοις, προειδοποιούν ότι ο συνδυασμός ανωνυμίας και οικειότητας μπορεί να οδηγήσει στην παρεκκλίνουσα σεξουαλική μεταχείριση (Durkin & Bryant, 1995) και τις ρήξεις στις συζυγικές σχέσεις.

Το διαδίκτυο είναι δύσκολο να ρυθμιστεί. Από τη φύση του, το διαδίκτυο είναι μάλλον δύσκολο να ρυθμιστεί. Σε σύγκριση με την πορνογραφία που αγοράζεται ή που νοικιάζεται από τα καταστήματα, είναι δύσκολο να αποτραπούν οι ανήλικοι από την πρόσβαση σε αυτό.

Καταλήγοντας, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμα κι αν οι σύγχρονες μηχανές μάς παρέχουν όλο και περισσότερες επιλογές, οι οποίες αναγκαστικά συνοδεύονται από κινδύνους και προβλήματα, ταυτόχρονα μας περιορίζουν από την αυθόρμητη αλληλεπίδραση με το σύντροφό μας, ελαχιστοποιούν την ανθρώπινη απάντηση και στερούν την σεξουαλική και συναισθηματική αυτονομία. Η σωστή χρήση τους έγκειται στην προσωπική μας κρίση και ενημέρωση για το σεξ. Το προσωπικό κριτήριο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που είμαστε απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και στερεότυπα αναφορικά με τη σεξουαλική συμπεριφορά, μπορεί να κατευθύνει στην ορθή επιλογή σελίδων για την σεξουαλική ενημέρωση και εκπαίδευση ή ακόμα και για την παραπομπή σε κάποιο ειδικό, όταν αντιμετωπίζουμε οποιοδήποτε σεξουαλικό πρόβλημα.

Το ίντερνετ αναμφίβολα είναι εδώ καθημερινά, εύκολο και εύχρηστο. Ο χρήστης οφείλει να το χρησιμοποιεί για να αποκτήσει πληροφορία και γνώση. Κάθε φορά που το ίντερνετ κλείνει, ανοίγει περισσότερο η ανθρώπινη σχέση…

*Ο Κωνσταντίνος Ρόκκας, Χειρούργος Ουρολόγος-Ανδρολόγος, είναι υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, επιστημονικός συνεργάτης της Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, πρώην Ταμίας της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και μέλος σημαντικού αριθμού επιστημονικών εταιρειών.

health.in.gr