Τα νεότερα αντιπηκτικά αλλάζουν τη θεραπεία και πρόληψη της κολπικής μαρμαρυγής

Η κυκλοφορία των νεότερων αντιπηκτικών φαρμάκων, έχει αλλάξει ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια τη διαχείριση της κολπικής μαρμαρυγής. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας, Χαράλαμπος Μηλιώνης* με αφορμή την πρόσφατη συμμετοχή του στο συνέδριο Pulse and Cardio Electrics (13-15 Ιουνίου, Κρήτη) αναλύει τον κομβικό ρόλο της σχέσης γιατρού – ασθενή, τη μετουσίωση της θεωρητικής γνώσης σε καθ’ ημέρα κλινική πράξη και πώς τα νέα φάρμακα αλλάζουν την πρόληψη της συχνότερης καρδιακής αρρυθμίας.

Κύριε Μηλιώνη, τα τελευταία χρόνια η κολπική μαρμαρυγή απασχολεί περισσότερο την επιστημονική κοινότητα. Το αυξημένο αυτό ενδιαφέρον είναι απόρροια της μεγαλύτερης σοβαρότητας των εγκεφαλικών επεισοδίων που προκαλεί η νόσος ή των καλύτερων διαγνωστικών μέσων που διαθέτει η επιστημονική κοινότητα;

Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί τη συχνότερη καρδιακή αρρυθμία. Προκαλεί δυσλειτουργία των συντονισμένων συσπάσεων της καρδιάς με αποτέλεσμα η καρδιά να λειτουργεί λιγότερο αποτελεσματικά ως αντλία. Η κολπική μαρμαρυγή δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί την επιστημονική κοινότητα καθώς αυξάνει σημαντικά (4-5 φορές) τον κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, τα οποία είναι μεγαλύτερης σοβαρότητας και δυνητικά θανατηφόρα. Η ευαισθητοποίηση των ιατρών αλλά και του γενικού πληθυσμού είναι δεδομένη. Η διάγνωσή της μπορεί να βασιστεί στα συμπτώματα (αίσθημα παλμών ή «φτερούγισμα στο στήθος», ζάλη, δύσπνοια, αδυναμία), στα ευρήματα του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και σε περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις «ανίχνευσης» . Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντός μας για την κολπική μαρμαρυγή προήλθε με την εισαγωγή νέων από του στόματος αντιπηκτικών με συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των παλαιότερων αντιπηκτικών που ανταγωνίζονταν τη δράση της βιταμίνης Κ.

Το έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον για τη βέλτιστη διαχείριση της κολπικής μαρμαρυγής αποτυπώνεται και στις κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, που τάσσονται υπέρ της χρήσης των νεότερων αντιπηκτικών έναντι των ανταγωνιστών της βιταμίνης K. Σε τί πλεονεκτούν τα νεότερης γενιάς αντιπηκτικά έναντι των παλαιότερων και πως έχει τεκμηριωθεί η υπεροχή τους;

Η χρησιμοποίηση των παλαιότερης γενιάς αντιπηκτικών φαρμάκων συνοδεύεται από μια σειρά περιορισμούς. Συγκεκριμένα, έχουν απρόβλεπτη αντιπηκτική δράση και πρέπει να παρακολουθείται τακτικά το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα και να αναπροσαρμόζεται η ημερήσια δόση. Επίσης, έχουν σημαντικές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα που μπορούν να χορηγούνται ταυτόχρονα και περιορισμούς στη διατροφή (π.χ. χόρτα). Τα νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά έχουν απλό και σταθερό δοσολογικό σχήμα, μικρό κίνδυνο αλληλεπιδράσων, χωρίς διατροφικούς περιορισμούς, ενώ δεν υπάρχει ανάγκη παρακολούθησης της αντιπηκτικής τους δράσης. Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των νέων φαρμάκων έχει φανεί σε μεγάλες κλινικές μελέτες, τα αποτελέσματα των οποίων οδήγησαν στην τροποποίηση των οδηγιών για την αντιμετώπιση των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή.

Μια συχνή απορία που διατυπώνεται από την πλευρά των ασθενών και των συγγενών τους είναι, κατά πόσο οι κλινικές αυτές κατευθυντήριες οδηγίες εφαρμόζονται στην καθημερινή κλινική πρακτική. Οι Έλληνες πάσχοντες από κολπική μαρμαρυγή υποβάλλονται σε αγωγή με νεότερα αντιπηκτικά ή με τα παλαιότερα;

Η ευαισθητοποίηση της ιατρικής κοινότητας στην Ελλάδα είναι δεδομένη. Οι Έλληνες πάσχοντες από κολπική μαρμαρυγή σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό τους μπορούν να εκτιμήσουν τα οφέλη ή τους κινδύνους από την έναρξη της αγωγής με τους νεότερους παράγοντες ή/και την αλλαγή από τα παλαιότερα σε νεότερα αντιπηκτικά, όταν αυτό ενδείκνυται. Πάντως, η θέση των νεότερων αντιπηκτικών συνεχώς ενισχύεται.

Ο Έλληνας κλινικός γιατρός πόσο έτοιμος είναι να εφαρμόσει άμεσα τις κάθε φορά ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες στην καθημερινή κλινική πρακτική;

Η ενημέρωση των κλινικών γιατρών σε δεδομένα που αφορούν τα φαρμακολογικά χαρακτηριστικά, στοιχεία ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, το προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών και η εξοικείωση με τα δοσολογικά σχήματα και το χειρισμό των «νέων» θεραπειών πρέπει να είναι συνεχής για την καλύτερη φροντίδα των ασθενών τους.

Πιστεύετε ότι ένα πρόγραμμα δια βίου εκπαίδευσης των γιατρών θα συνέβαλε στην επιλογή της βέλτιστης θεραπείας ανάλογα με το ατομικό προφίλ του ασθενή;

Ασφαλώς, και σε αυτό αποσκοπεί ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σεμιναρίων, συνεδρίων ή ημερίδων. Ωστόσο, δεν πρέπει να υποβαθμίζεται η συνέπεια και η ευθύνη της συνεχούς προσωπικής ενημέρωσης των επιστημόνων της υγείας, που στις μέρες μας είναι εφικτή τόσο με τα έντυπα όσο και με τα ηλεκτρονικά μέσα.

Επιστημονικά συνέδρια, όπως το Pulse and Cardio Electrics, γεφυρώνουν το χάσμα, ανάμεσα στη θεωρητική γνώση και την καθημερινή κλινική πρακτική; Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσε να γίνει επιπλέον, ώστε ο Έλληνας γιατρός (γενικός και ειδικός) να είναι πάντα σε θέση να διαγνώσει εγκαίρως την κολπική μαρμαρυγή και να την διαχειριστεί έτσι ώστε να επιτυχγάνεται πάντα το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα;

Πράγματι, υψηλού επιπέδου επιστημονικά συνέδρια αυτού του τύπου γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ θεωρητικής γνώσης και κλινικής πρακτικής. Η διά βίου εκπαίδευση των ιατρών είναι η μόνη ασφαλής οδός για την ορθή διαγνωστική προσέγγιση και την τεκμηριωμένα αποτελεσματική και ασφαλή αντιμετώπιση των νοσημάτων. Σε ότι αφορά τη διαχείριση της κολπικής μαρμαρυγής, η ενημέρωση και η εκπαίδευση οφείλει να είναι διαρκής, να στοχεύει στην εφαρμογή στην κλινική πράξη και να περιλαμβάνει τόσο την παρουσίαση και τη μελέτη των νεότερων δεδομένων όσο και συζητήσεις με εξειδικευμένους επιστήμονες που μπορούν να μεταδώσουν τόσο τη θεωρητική γνώση όσο και την εμπειρία τους.

Οι Έλληνες ασθενείς και το οικογενειακό τους περιβάλλον τι θα μπορούσαν να εισφέρουν ώστε να επιτύχουμε μια συνολικά καλύτερη διαχείριση της πάθησης στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας;

Η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την κολπική μαρμαρυγή και η επίγνωση της σημασίας της πρόληψης των επιπλοκών της είναι το κύριο ζητούμενο. Έτσι, οφείλουμε να βρούμε τρόπους ώστε να διευρύνουμε την ενημέρωση του κόσμου και να προκαλέσουμε συζητήσεις για την έγκαιρη, αποτελεσματική και ασφαλή αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, επειδή τίποτα δεν υποκαθιστά την προσωπική σχέση ασθενή-θεράποντος ιατρού, είναι συνετό οι θεραπευτικές αποφάσεις να λαμβάνονται μετά από συζήτηση και ενημέρωση του ασθενούς και του οικογενειακού του περιβάλλοντος σε σχέση με τα πλεονεκτήματα, τις αδυναμίες, το κόστος και την παρακολούθηση. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό που επανερχόμαστε με την ευκαιρία της διαθεσιμότητας των καινούργιων φαρμάκων σε ένα μείζον ιατρικό πρόβλημα που μπορεί να προληφθεί.

* Ο Χαράλαμπος Μηλιώνης, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Fellow of the European Stroke Organisation.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr