Ηπατίτιδα: Ενημερωθείτε εγκαίρως και προλάβετέ την

Αν και 23 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως ζουν με χρόνια ηπατίτιδα, η νόσος παραμένει μια παραμελημένη απειλή. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ηπατίτιδας, στις 28 Ιουλίου, ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», εκπονεί μια πρωτότυπη καμπάνια ενημέρωσης μέσω του Facebook, με τη βοήθεια των δημοσιογράφων του ρεπορτάζ Υγείας.

Η ιογενής ηπατίτιδα, ακόμη και σε χώρες με υψηλή επίγνωση της νόσου και ενεργητικές πολιτικές για την πρόληψή της, ανιχνεύσιμες είναι λιγότερο από το 40% των λοιμώξεων. Αυτό σημαίνει ότι λιγότεροι από ένας στους πέντε ανθρώπους που έχουν μολυνθεί γνωρίζουν ότι νοσούν.

Στις περισσότερες χώρες, το ποσοστό ανίχνευσης είναι δραματικά χαμηλό και αυτός είναι ο λόγος που σε ορισμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να μην διαγιγνώσκεται ούτε καν ένα μεμονωμένο περιστατικό από τα 100 άτομα που φέρουν τον ιό.

Εκατομμύρια Ευρωπαίοι, λοιπόν, εξακολουθούν να αγνοούν ότι πάσχουν από ηπατίτιδα. Η Ελλάδα ανήκει στις περιοχές με ενδιάμεση ενδημικότητα και υπολογίζεται ότι 300.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β, ενώ πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι το ποσοστό επιπολασμού της HBV λοίμωξης στον ελληνικό πληθυσμό είναι 1,2%. Για την ηπατίτιδα C, στον γενικό πληθυσμό το ποσοστό της λοίμωξης υπολογίζεται σε 1,9%, δηλαδή περίπου 200.000 άτομα έχουν μολυνθεί από τον ιό.

Δεδομένου ότι πολλές φορές η ιογενής ηπατίτιδα είναι ασυμπτωματική, πολλοί ασθενείς δε γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί, με αποτέλεσμα, αφενός η νόσος να εξελίσσεται και να διαγιγνώσκονται όταν είναι, ήδη, αργά, και αφετέρου να αποτελούν πηγή διασποράς των ιών σε άλλους ανθρώπους, συμβάλλοντας στη δημιουργία μίας σιωπηλής επιδημίας.

Να σημειωθεί ότι, η ιογενής ηπατίτιδα εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να συντελέσει σε κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο, επιπλοκές που επιβαρύνουν το προσδόκιμο ζωής του ασθενή, αλλα και αύξηση του κόστους νοσηλείας.

Η αποτελεσματική δράση για την καταπολέμηση της ηπατίτιδας δεν θεωρείται ως υψηλή προτεραιότητα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Όμως, η έλλειψη πολιτικής ευαισθητοποίησης και εστίασης στο θέμα αυτό θέτει το γενικό πληθυσμό σε κίνδυνο.

Ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», φέτος λοιπόν, μέσω του Facebook, από την 1η Ιουλίου μέχρι και τις 28 Ιουλίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ηπατίτιδας, εκπονεί μια πρωτότυπη φωτογραφική καμπάνια με σκοπό την ευαισθητοποίηση και προτροπή του ευρέως κοινού -από το οποίο αρκετά μεγάλο ποσοστό νοσεί και δεν το γνωρίζει- να εξεταστεί και να ενημερωθεί σε ό,τι αφορά την ηπατίτιδα: την πρόληψη, τη θεραπεία, τον εμβολιασμό, το στίγμα γύρω από αυτή.

Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα και πως θα προστατευθείτε
Ο ιός της ηπατίτιδας Α μεταδίδεται με:

• την κατανάλωση τροφής ή νερού που έχουν έρθει σε επαφή, κατά κάποιο τρόπο, με κόπρανα ατόμου που πάσχει από ηπατίτιδα Α. Αυτό εξηγεί τον όρο «κοπρανο-στοματική» οδός μετάδοσης της ηπατίτιδας Α και το γιατί η νόσος εμφανίζεται πιο συχνά σε περιοχές χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, με ανεπαρκές δίκτυο ύδρευσης-αποχέτευσης και σε ομάδες ατόμων με πτωχή ατομική υγιεινή,
• τη στενή επαφή με άτομο που έχει ηπατίτιδα Α ή με σεξουαλική (στοματο-πρωκτική) επαφή,
• σπανίως με αίμα (χρησιμοποίηση συριγγών σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών) κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της νόσου που ο ιός βρίσκεται για λίγες μέρες στο αίμα των ασθενών.

Η συνήθης κοινωνική επαφή στα πλαίσια της εργασίας ή στο σχολείο, δεν ενέχει κινδύνους για τη μετάδοση του ιού της ηπατίτιδας Α.

Ο ακρογωνιαίος λίθος στην πρόληψη της ηπατίτιδας Α είναι η τήρηση των κανόνων υγιεινής και μπορείτε να προστατευθείτε εάν:
– πλένετε τα χέρια σας πριν την ετοιμασία και κατανάλωση τροφής, και μετά από κάθε χρήση τουαλέτας, αλλαγή πάνας σε παιδιά ή χρήσης προφυλακτικού,
– εάν βρεθείτε σε χώρες με αυξημένη ενδημικότητα, πίνετε εμφιαλωμένο νερό, μη χρησιμοποιείτε παγάκια και μην πλένετε φρούτα και λαχανικά με νερό βρύσης,
– αποφύγετε να μοιράζεστε τρόφιμα, ποτά και τσιγάρα με άλλους,
– σε περίπτωση φυσικών καταστροφών, όπου το δίκτυο ύδρευσης-αποχέτευσης μπορεί να έχει υποστεί ζημιές, συμβουλευτείτε τις τοπικές αρχές για την καταλληλότητα του πόσιμου νερού,
ο ιός της ηπατίτιδας Α αδρανοποιείται στιγμιαία με το βρασμό του νερού και των τροφών, με παστερίωση και με τη χρήση οικιακής χλωρίνης (για επιφάνειες).

Για την πρόληψη της ηπατίτιδας Α υπάρχει αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο, που προέρχεται από αδρανοποιημένο ιό. Aπαιτούνται 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών που επιτυγχάνουν προστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (20 χρόνια).

Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται:

• με σεξουαλική επαφή, χωρίς χρήση προφυλακτικού, με άτομο που έχει μολυνθεί με τον ιό
• με την κοινή χρήση συριγγών ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για τη χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών
• από μολυσμένη μητέρα σε παιδί κατά τον τοκετό (κάθετη μετάδοση)
• με την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων (ξυραφάκια, οδοντόβουρτσα, νυχοκόπτες)
• χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών
• με τρύπημα με μολυσμένη βελόνα ή αιχμηρό αντικείμενο (π.χ. συνήθης τρόπος μετάδοσης σε προσωπικό νοσοκομείου ή κατά την εκτέλεση τατουάζ)
• με μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του (εξαιρετικά σπάνια πια λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες)

Αν και ο εμβολιασμός αποτελεί το καλύτερο μέτρο πρόληψης, για να προστατευθείτε από την ηπατίτιδα Β μπορείτε επίσης:
– σε περίπτωση που χρησιμοποιείται ενδοφλέβια ναρκωτικά, μη μοιράζεστε βελόνες, σύριγγες ή άλλα αντικείμενα και εμβολιαστείτε για την ηπατίτιδα Α και Β,
– χρησιμοποιείτε προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική επαφή,
– μη μοιράζεστε ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες, κ.τ.λ.
– σκεφθείτε τους κινδύνους εάν επιθυμείτε να κάνετε τατουάζ ή τρύπημα διαφόρων σημείων του σώματος,
– εάν είστε επαγγελματίας υγείας εμβολιαστείτε για την ηπατίτιδα Β,
– εάν εκτεθείτε στον ιό της ηπατίτιδας Β, υπάρχει τρόπος προφύλαξης (με τη χορήγηση υπεράνοσης γάμμα σφαιρίνης και ταυτόχρονης έναρξης του εμβολιασμού)

Ο ιός της ηπατίτιδας C μεταδίδεται κυρίως εάν έρθετε σε επαφή με μολυσμένο αίμα. Μπορεί κάποιοι να έχουν μολυνθεί εάν:

• κάνατε ή κάνετε χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών (50-70% των χρηστών μολύνονται με τον ιό της ηπατίτιδας C μέσα στα πρώτα 5 χρόνια από την έναρξη χρήσης),
• λάβατε μετάγγιση αίματος ή παραγώγων αίματος πριν από το 1992. Η πιθανότητα μόλυνσης με μετάγγιση, είναι εξαιρετικά σπάνια πια, λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες,
• κάνετε για μακρύ χρονικό διάστημα αιμοκάθαρση (τεχνητό νεφρό),
• είστε επαγγελματίας υγείας και τρυπηθήκατε με βελόνα ή μολυσμένο εργαλείο,
• γεννηθήκατε από μητέρα μολυσμένη με ηπατίτιδα C. Η μετάδοση συμβαίνει σπάνια (2-5%), αλλά η πιθανότητα αυξάνει σημαντικά (30%) όταν η μητέρα έχει και λοίμωξη με τον ιό HIV ή της ηπατίτιδας Β,
• είχατε ή έχετε ερωτικές σχέσεις με άτομο μολυσμένο με ηπατίτιδα C. Η μετάδοση είναι σπάνια σε άτομα με σταθερούς ερωτικούς συντρόφους (1%), αλλά αυξάνει σε άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους, κατά τη διάρκεια οξείας νόσησης και σε συνύπαρξη ερπητικής λοίμωξης των γεννητικών οργάνων,
• κάνατε τατουάζ ή τρύπημα σημείων του σώματος με μη αποστειρωμένα εργαλεία μολυσμένα με τον ιό της ηπατίτιδας C,
• ζήσατε ή ζείτε με άτομο με ηπατίτιδα C και μοιράζονταν ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες κ.τ.λ.

Επειδή εμβόλιο για την ηπατίτιδα C δεν υπάρχει, για να προστατευθείτε από τη νόσο, μπορείτε να:
– μην κάνετε χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών,
– μη μοιράζεστε προσωπικά σας αντικείμενα (π.χ. ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες),
– χρησιμοποιείτε προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική επαφή. Ο ιός της ηπατίτιδας C μπορεί να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή, αλλά αυτό συμβαίνει σπάνια. Ασθενείς με σταθερούς συντρόφους δε χρειάζεται να χρησιμοποιούν προφυλακτικό (αν και η χρήση του μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης), κάτι που συστήνεται σε όσους ασθενείς έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους. Εξάλλου ας μην ξεχνάμε, ότι η χρήση του προφυλακτικού μας προστατεύει και από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως AIDS, ηπατίτιδα Β, σύφιλη, χλαμύδια, κ.τ.λ.,
– εάν είστε επαγγελματίας υγείας χρησιμοποιείτε γάντια και χειριστείτε με ασφάλεια βελόνες, σύριγγες και άλλα αιχμηρά αντικείμενα,
– σκεφτείτε τους κινδύνους για την υγεία σας εάν πρόκειται να κάνετε τατουάζ ή τρύπημα σημείων του σώματος. Μπορεί να μολυνθείτε εάν τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν δεν έχουν αποστειρωθεί σωστά κι εάν δε λαμβάνονται όλα τα μέτρα υγιεινής εκ μέρους του επαγγελματία (π.χ. πλύσιμο χεριών, χρήση γαντιών μιας χρήσης).

Ο ιός της ηπατίτιδας D συνδέεται επιδημιολογικά με τον ιό της ηπατίτιδας Β και απαιτεί την παρουσία του τελευταίου για την εκδήλωση λοίμωξης. Μεταδίδεται κυρίως με επαφή με μολυσμένο αίμα (μεταγγίσεις αίματος, χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών), με σεξουαλική επαφή και από μολυσμένη μητέρα στο νεογνό της κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες, οι ασθενείς σε αιμοκάθαρση, οι σεξουαλικοί σύντροφοι πασχόντων και τα νεογνά μολυσμένων μητέρων.

Η ηπατίτιδα D εκδηλώνεται ως:

• συλλοίμωξη, δηλαδή ταυτόχρονη λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας Β, που σχετίζεται με σοβαρή οξεία νόσηση και αυξημένο κίνδυνο (2-20%) ανάπτυξης οξείας ηπατικής ανεπάρκειας
• επιλοίμωξη, δηλαδή εμφάνιση οξείας ηπατίτιδας D σε χρόνιους φορείς ηπατίτιδας Β. Η επιλοίμωξη είναι πιο συχνή από τη συλλοίμωξη και οδηγεί πιο συχνά σε χρόνια ηπατίτιδα D και κίρρωση.

Ο μόνος τρόπος πρόληψης έναντι του ιού της ηπατίτιδας D είναι ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Β.

Η ηπατίτιδα Ε είναι υπεύθυνη για επιδημίες που συμβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ είναι σπάνια στη Δυτική Ευρώπη και Αμερική. Μεγάλες επιδημίες έχουν περιγραφεί σε χώρες της Δυτικής Ασίας, Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής και Κεντρικής Αμερικής. Η μετάδοση της γίνεται, όπως και της ηπατίτιδας Α, με την κοπρανοστοματική οδό και σχετίζεται με συνθήκες πτωχής υγιεινής και κατανάλωση μολυσμένου νερού και τροφής. Έχει περίοδο επώασης 15-60 μέρες, είναι λιγότερο μεταδοτική σε σχέση με την ηπατίτιδα Α και δεν οδηγεί σε χρονιότητα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε εγκύους λόγω του αυξημένου ποσοστού οξείας ηπατικής ανεπάρκειας από τη λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας Ε. Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι ταξιδιώτες στις περιοχές που προαναφέρθηκαν.

Η τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως και στην ηπατίτιδα Α, αποτελεί το μοναδικό τρόπο προστασίας.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr