«Κι όμως… ο εγκέφαλος αναγεννάται», στο Cafe Scientifique

Την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκέφαλου, τη δημιουργία και τη δικτύωση νέων νευρώνων πραγματεύεται η τέταρτη εκδήλωση, ανοικτή για το κοινό, του Cafe Scientifique, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 22 Μαΐου, στις 19:00 μ.μ. Ομιλητής θα είναι ο Παναγιώτης Πολίτης, ερευνητής στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι η πιο περίπλοκη ζωντανή δομή στο γνωστό σύμπαν. Αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια νευρώνες (100.000.000.000), κάθε ένας από τους οποίους κατέχει συγκεκριμένη θέση και είναι επιφορτισμένος με συγκεκριμένες λειτουργίες. Ένας τυπικός νευρώνας συνδέεται με 5.000 έως 200.000 άλλους νευρώνες. Ο συνολικός αριθμός αυτών των συνδέσεων υπολογίζεται στις 1015, ένα νούμερο «ασύλληπτου μεγέθους» όπου η μονάδα ακολουθείται από 15 μηδενικά. Όλοι αυτοί μαζί σχηματίζουν νευρωνικά δίκτυα που συνολικά έχουν μήκος πολλών χιλιομέτρων. Δηλαδή μέσα στο κεφάλι μας έχουμε ένα γιγαντιαίο κουβάρι από πολύ λεπτά, αλλά μακριά καλώδια, χάρη στο οποίο αντιλαμβανόμαστε, ενεργούμε, αισθανόμαστε, μαθαίνουμε και θυμόμαστε. Όταν όμως κάτι πάει στραβά μέσα στο κουβάρι, τότε πολλές και διαφορετικές ασθένειες εμφανίζονται με αρνητικές συνέπειες για τον ασθενή και την κοινωνία μας.

Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι τα κυκλώματα αυτής της υπολογιστικής μηχανής με τη θηριώδη πολυπλοκότητα δεν ανανεώνονται. Αυτή η άποψη αποτέλεσε για πολλές δεκαετίες το βασικό δόγμα της νευροβιολογίας, παρότι αδιάσειστα δεδομένα μπροστά στα μάτια της επιστημονικής κοινότητας συνηγορούσαν για το αντίθετο. Τελικά το δόγμα της μη-αναγέννησης των νευρώνων του εγκεφάλου καταρρίφθηκε σταδιακά: πρώτα, έγινε δεκτό ότι τα καναρίνια γεννούν νέους νευρώνες για να κελαηδήσουν νέα τραγούδια, μετά, ότι διάφορα είδη θηλαστικών φτιάχνουν νέους νευρώνες για να αυξήσουν την ικανότητα τους για μνήμη και μάθηση, και τέλος έγινε δεκτό και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Οι νέοι αυτοί νευρώνες φτιάχνονται από βλαστικά κύτταρα που εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ποια όμως είναι η λειτουργία των νέων νευρώνων; Που ακριβώς βρίσκονται τα βλαστικά κύτταρα του εγκεφάλου; Πως δημιουργούνται και ανανεώνονται; Γιατί το δυναμικό αυτών των κυττάρων είναι εξαιρετικά χαμηλό υπό φυσιολογικές συνθήκες; Γιατί πέφτει ακόμη χαμηλότερα με την ηλικία; Πως θα μπορέσουμε να ενεργοποιήσουμε αυτό το δυναμικό σε τραυματισμούς του εγκεφάλου και νευροεκφυλιστικές νόσους;

Ο Δρ Παναγιώτης Πολίτης είναι Βιολόγος με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και κατέχει θέση ερευνητή στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη διαλεύκανση των μοριακών μηχανισμών που ελέγχουν τη δημιουργία των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου.

Υπενθυμίζεται ότι το Cafe Scientifique είναι ένας θεσμός που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό, και στην Ελλάδα αποτελεί πρωτοβουλία μιας ομάδας νέων επιστημόνων. Περιλαμβάνει μια σειρά επιστημονικών διαλέξεων ανοιχτών και προσιτών στο κοινό, που προσφέρει σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα να ενημερωθούν δωρεάν για επιστημονικά θέματα και να γνωρίσουν τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτά.

Η ομιλία θα διεξαχθεί στο χώρο του Άστυ 68 (Κωσταντινουπόλεως 68, κοντά στη στάση μετρό Κεραμεικός, 210 3466896).