Υπερεκτιμημένος ο κίνδυνος τροχαίου ατυχήματος λόγω χρήση κινητού τηλεφώνου;

Ο αυξημένος κίνδυνος τροχαίου ατυχήματος που αποδίδεται στην χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της οδήγησης, ενδεχομένως να έχει υπερεκτιμηθεί στις μέχρι τώρα μελέτες, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Epidemiology.

Η απόσπαση της προσοχής κατά τη διάρκεια της οδήγησης αποτελεί μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας τα τελευταία χρόνια. Η πλειοψηφία των αμερικανικών πολιτειών καθώς και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (περιλαμβανομένης της Ελλάδας) απαγορεύουν τη χρήση των συσκευών κινητής τηλεφωνίας (ομιλία και γραπτό μήνυμα) κατά τη διάρκεια της οδήγησης.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα οι έρευνες δεν έχουν καταφέρει να εξάγουν κοινά συμπεράσματα ως προς την αναλογία της ευθύνης της χρήσης των κινητών τηλεφώνων στον κίνδυνο τροχαίου ατυχήματος.

Στην ανάλυση του Δρ Ρίτσαρντ Γιανγκ από την Ιατρική Σχολή του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Wayne στο Ντιτρόιτ, διαπιστώθηκε ότι δύο παλαιότερες μελέτες έχουν υπερεκτιμήσει τον κίνδυνο αυτό.

Το πρόβλημα προκύπτει από την μέθοδο που χρησιμοποίησαν οι μελέτες. Και οι δυο (η μια έγινε 1997 στον Καναδά και η άλλη το 2005 στην Αυστραλία) ήταν μελέτες διασταύρωσης περιπτώσεων. Δηλαδή είχαν συγκροτηθεί ομάδες ατόμων που είχαν εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα και είχε γίνει σύγκριση των αναλυτικών λογαριασμών κινητής τηλεφωνίας για να εντοπιστεί η χρήση της τηλεφωνικής συσκευής την ώρα του τροχαίου αλλά και την εβδομάδα πριν («παράθυρο» ελέγχου).

Όπως όμως εξηγεί ο Δρ Γιανγκ, το πρόβλημα με τον σχεδιασμό αυτό είναι ότι μπορεί οι συμμετέχοντες να μην οδηγούσαν κατά τη διάρκεια του «παραθύρου» ελέγχου. Η «μερική» αυτή οδήγηση μειώνει την πιθανότητα τροχαίου ατυχήματος (και ίσως μειώνει την ατομική χρήση της συσκευής) κατά το «παράθυρο» ελέγχου, με αποτέλεσμα να φαίνεται ότι η χρήση του κινητού τηλεφώνου είναι μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, απ’ ότι είναι πραγματικά.

Στις δύο συγκεκριμένες έρευνες οι συμμετέχοντες είχαν ερωτηθεί αν οδηγούσαν κατά τη διάρκεια των «παραθύρων» ελέγχου, ενώ δεν συνυπολογίστηκε η «μερική» οδήγηση.

Έτσι ο Δρ Γιάνγκ στην δική του μελέτη χρησιμοποίησε στοιχεία από συσκευές πλοήγησης (GPS) για να καταγράψει την ημερήσια οδήγηση 439 ατόμων για περισσότερες από 100 ημέρες.

Οι ημέρες ομαδοποιήθηκαν σε ζεύγη ως εξής: η πρώτη ημέρα ήταν όμοια με τις ομάδες «ελέγχου» που είχαν προηγούμενες μελέτες και η δεύτερη ημέρα ήταν όμοια με την ημέρα του ατυχήματος.

Συνολικά, ο Δρ Γιανγκ διαπίστωσε ότι υπήρχε μικρή συνοχή μεταξύ των δύο ημερών όταν επρόκειτο για τον χρόνο οδήγησης. Όταν εστίασε στα «παράθυρα» ελέγχου, όπου το άτομο οδηγούσε λίγο, η συνολική ποσότητα του χρόνου καθ’ οδόν αναλογούσε στο ένα τέταρτο του χρόνου οδήγησης την ημέρα που συνέβη το τροχαίο.

Αν η παρατήρηση αυτή εφαρμοστεί στις δύο προηγούμενες μελέτες, ο Δρ Γιανγκ εκτιμά ότι ο κίνδυνος ατυχήματος που σχετίζεται με το κινητό τηλέφωνο, στατιστικά δεν θεωρείται σημαντικός. Είναι πολύ χαμηλότερος απ’ ότι είχε εκτιμηθεί αρχικά, ότι δηλαδή η χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση τετραπλασιάζει τον κίνδυνο τροχαίου ατυχήματος.

Η νέα αυτή αμερικανική μελέτη ενδεχομένως να εξηγεί γιατί ορισμένες έρευνες έχουν αποτύχει να συσχετίσουν την χρήση του κινητού τηλεφώνου με τον αυξημένο κίνδυνο τροχαίου ατυχήματος.

Ο Δρ Φερνάντο Γουίλσον, επίκουρος καθηγητής στο Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας, σχολιάζει ότι «ανεξαρτήτως των ευρημάτων της νέας μελέτης, δεν θα πρέπει να αθωώσουμε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Δεν είναι λίγες οι μελέτες που έχουν αποδείξει ότι η ομιλία ή το γραπτό μήνυμα ευθύνονται για οδηγικές απροσεξίες».

Μελέτη που έκανε πέρσι ο Δρ Γουίλσον εστιάζοντας σε στοιχεία από κυβερνητική βάση δεδομένων για θανάτους συνέπεια τροχαίων δυστυχημάτων σε αμερικανικούς δρόμους, διαπίστωσε ότι μετά από τη μείωση που είχε καταγραφεί το διάστημα 1999-2005, οι θάνατοι λόγω μη προσεκτικής οδήγησης είχαν αυξηθεί κατά 28% το διάστημα 2005-2008. Η αύξηση αυτή αποδόθηκε στην ταχεία αύξηση της σύνταξης γραπτών μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο κατά τη διάρκεια της οδήγησης.