Η κοινωνία των πολιτών κατά των ναρκωτικών

Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών η 26η Ιουνίου και σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Αρμόδιου Γραφείο του ΟΗΕ, UNODC, παρατηρείται μεταστροφή της ζήτησης από τα παραδοσιακά στα συνθετικά ναρκωτικά. Ταυτόχρονα οι παγκόσμιες οικονομικές συγκυρίες πλήττουν περισσότερο τις ευπαθείς ομάδες και καθιστούν δυσκολότερη τηνν επανένταξη των απεξαρτημένων ατόμων στην κοινωνία.

Και ενώ η γενική εικόνα που σχηματίζουμε είναι απαισιόδοξη, υπάρχουν άνθρωποι που οραματίζονται ένα καλύτερο κοινωνικό μέλλον για τα απεξαρτημένα άτομα.

Ο Δρ Χαράλαμπος Πουλόπουλος, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.), μας μίλησε για το παρόν και το μέλλον των προγραμμάτων απεξάρτησης και την αποτελεσματική πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.

Πώς οραματίζεστε το μέλλον της κοινωνίας, δεδομένης της αυξητικής τάσης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών;

Η χρήση ουσιών είναι ένα φαινόμενο που εξελίσσεται συνεχώς και δεν γνωρίζει σύνορα. Η παραγωγή νέων ουσιών, η εύκολη διακίνησή μέσω του Διαδικτύου, η εμπλοκή νέων ανθρώπων στη χρήση ουσιών θέτουν διαρκώς καινούργιες προκλήσεις. Επιπλέον σήμερα, η οικονομική κρίση μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική και σωματική υγεία των χρηστών, να ενισχύσει την εξάρτηση και την παραβατική συμπεριφορά και να εντείνει την εξαθλίωση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Οι απεξαρτημένοι που βρίσκονται στη φάση της κοινωνικής επανένταξης βιώνουν ήδη τις πρώτες αρνητικές επιπτώσεις, καθώς δυσκολεύονται πολύ να βρουν δουλειά και, όταν τη βρουν, να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες και απολαβές.

Oι συνθήκες αυτές επιβάλλουν νέες μορφές ενσωμάτωσης στην αγορά εργασίας, με τη δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων οργανισμών και κοινωνικών επιχειρήσεων, την ανάπτυξη ενός συστήματος άμεσης πληροφόρησης για νέες θέσεις εργασίας, σε συνεργασία με εργοδοτικούς φορείς, καθώς και με προγράμματα ενημέρωσης της κοινής γνώμης αλλά και των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών φορέων

Yπάρχουν περιθώρια μετεξέλιξης των προγραμμάτων απεξάρτησης και σε ποιες νέες κοινωνικές ανάγκες χρειάζεται να ανταποκριθούν;

Τα προγράμματα θεραπευτικής αντιμετώπισης των εξαρτήσεων δεν μπορούν να σταματήσουν να εξελίσσονται, αν θέλουν να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας.

Οι σημερινές συνθήκες που διαμορφώνει η οικονομική κρίση, με την πρόβλεψη για αύξηση των αναγκών υποστήριξης των χρηστών επιβάλλουν την αύξηση των θέσεων θεραπείας και την ενίσχυσης της προσβασιμότητα των υπηρεσιών σε όλη τη χώρα, τη δημιουργία ευέλικτων μονάδων παρέμβασης στην κρίση και προγραμμάτων προσέγγισης στο δρόμο για την υποστήριξη των εξαρτημένων που αντιμετωπίζουν οξυμένα σωματικά, ψυχολογικά, νομικά και οικογενειακά προβλήματα, προγράμματα πρόληψης της υποτροπής για την υποστήριξη των απεξαρτημένων στη δύσκολη σημερινή συγκυρία και ανάπτυξη νέων μονάδων για «νόμιμες» και νέες μορφές εξάρτησης, όπως το αλκοόλ, τα τυχερά παιχνίδια και το διαδίκτυο.

Για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των σύνθετων προβλημάτων των εξαρτημένων είναι σημαντική και η οριζόντια διασύνδεση και συνεργασία των φορέων θεραπείας, υγείας και κοινωνικής φροντίδας, ενώ βάρος χρειάζεται να δοθεί και στην ενίσχυση των παρεμβάσεων στο σωφρονιστικό σύστημα, όπου ο αριθμός των χρηστών υπερβαίνει το ήμισυ του πληθυσμού.

«Κάλλιον το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν», είπε ο Ιπποκράτης. Πώς οραματίζεστε την ιδανική εκστρατεία πρόληψης χρήσης ουσιών;

Mια ολοκληρωμένη εκστρατεία πρόληψης στοχεύει τόσο στο γενικό πληθυσμό όσο και στις ομάδες του που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμπλοκής με τη χρήση. Καλύπτει όχι μόνο την εφηβεία, όπου συνήθως επικεντρώνονται οι προσπάθειές μας, αλλά και την παιδική ηλικία όπως και το στάδιο μετάβασης στην ενήλικη ζωή.

Η αποτελεσματικότητά της ενισχύεται όταν υιοθέτει προσέγγιση βασισμένη στη δημόσια υγεία, η οποία λαμβάνει υπόψη όλο το φάσμα των παραγόντων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών, και όταν προβλέπει τη συμμετοχή και συνεργασία όλων των μερών της ευρύτερης κοινότητας: οικογένειες, σχολεία, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, φορείς που ασχολούνται με τους νέους, Εκκλησία, χώροι διασκέδασης.

Συγχρόνως χρειάζεται να επιδιώκει την εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο και να εξασφαλίζει διασύνδεση και συνεργασία ανάμεσα στα διάφορα κυβερνητικά πεδία και επίπεδα (Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Παιδείας, το σύνολο των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας κ.ά.).

Και βέβαια όπως κάθε σχέδιο δράσης χρειάζεται να διαθέτει σαφή στόχευση, μηχανισμούς παρακολούθησης και αξιολόγησης των παρεμβάσεων, με εξασφαλισμένη τεχνική υποστήριξη και οικονομικούς πόρους.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο «αγκάθι» στις προσπάθειες των προγραμμάτων πρόληψης, απεξάρτησης και επανένταξης;

To σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα προγράμματα συνδέονται με τις επιπτώσεις της κρίσης, που είναι αισθητές και στο επίπεδο τις χρηματοδότησης και στο επίπεδο της στελέχωσης.

Ενώ οι ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας αυξάνονται, η οικονομική κρίση συρρικνώνει τις υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας και επιτείνει τα προβλήματα των φορέων. Oι φορείς αδυνατούν να πραγματοποιήσουν προσλήψεις -στο ΚΕΘΕΑ έχουν «παγώσει» από το 2006- ενώ οι πόροι τους παραμένουν περιορισμένοι.

Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης, θεραπείας και επανένταξης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξή τους με τους αναγκαίους πόρους και τη στελέχωσή τους από κατάλληλα επιλεγμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό.

health.in.gr