Κουαρτέτο γονιδίων επιδρά σε καρκίνο αίματος και μεταμοσχεύσεις μυελού

Μια σημαντική ανακάλυψη που θα βοηθήσει τους επιστήμονες στην καλλιέργεια των βλαστικών κυττάρων του αίματος σε εργαστηριακές συνθήκες, έκαναν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο «Lund» της Σουηδίας. Εντόπισαν τέσσερα σημαντικά γονίδια που συνεργάζονται και ελέγχουν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βλαστικών κυττάρων.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες προσπαθούσαν να κατανοήσουν ποιο από τα περίπου 20.000 γονίδια του ανθρώπινου σώματος ελέγχει την ανάπτυξη των βλαστικών κυττάρων του αίματος.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του επιστημονικού εντύπου Cell Reports, οι σουηδοί ειδικοί μελέτησαν εξονυχιστικά τα 15.000 από αυτά τα γονίδια και πέτυχαν να εντοπίσουν τέσσερα γονίδια-κλειδιά, που συνεργατικά ελέγχουν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βλαστικών κυττάρων.

Καθημερινά, πάω από 100 δισεκατομμύρια νέα ώριμα αιματικά κύτταρα παράγονται από τον ανθρώπινο οργανισμό. Η υπερπαραγωγή αυτή ασκεί μεγάλη επιβάρυνση στο αιματικά βλαστοκύτταρα, τα οποία πρέπει να είναι ικανά τόσο στο να ωριμάζουν σε πιο εξειδικευμένα αιματικά κύτταρα, όσο και ως προς την αυτό-ανανέωση και τον πολλαπλασιασμό τους.

Για να γίνει αντιληπτή η αξία των συγκεκριμένων βλαστικών κυττάρων, αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι σε μια μεταμόσχευση μυελού των οστών, τα αιματικά βλαστοκύτταρα είναι υπεύθυνα για τον σχηματισμό του νέου αιμοποιητικού συστήματος.

Ως γνωστόν, προκειμένου οι μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων να είναι ασφαλείς, οι ερευνητές ανά τον κόσμο αναζητούν τρόπους να πολλαπλασιάζουν τα αιματικά βλαστικά κύτταρα. Ωστόσο, πολλοί από τους θεμελιώδεις μηχανισμούς αυτής της φυσικής διαδικασίας παραμένουν άγνωστοι.

«Αν ξεκαθαρίσουμε τί είναι αυτό που ρυθμίζει την ισορροπία μεταξύ πολλαπλασιασμού και ωρίμανσης των αιματικών βλαστικών κυττάρων, τότε ενδεχομένως να καταφέρουμε να επαναλάβουμε τη διαδικασία εκτός του ανθρώπινου σώματος. Επίσης, θα μπορέσουμε να εντοπίσουμε νέους θεραπευτικούς στόχους για τον αιματολογικό καρκίνο, ο οποίος ως γνωστόν προκαλεί ανισορροπία ανάμεσα στον πολλαπλασιασμό και την ωρίμανση των αιματικών κυττάρων» εξηγεί ο Ρομαν Γκαλεεβ, διδακτορικός φοιτητής στο Κέντρο Βλαστικών Κυττάρων του Τμήματος Εργαστηριακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου «Lund».

Ένα βασικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η χαρτογράφηση των ανθρωπίνων γονιδίων που επηρεάζουν την ρύθμιση της ανάπτυξης των βλαστοκυττάρων. Με την παρέμβαση RNA, δηλαδή την επιλεκτική ουδετεροποίηση μεμονωμένων γονιδίων των βλαστικών κυττάρων, οι σουηδοί ερευνητές πέτυχαν να εντοπίσουν τα γονίδια που παίζουν ρόλο στη ρύθμιση των αιματικών βλαστοκυττάρων.

Από τα 15.000 γονίδια που έλεγξαν εντόπισαν περίπου 20 υποψήφια λόγω της ικανότητάς τους να επηρεάζουν την ισορροπία της ανάπτυξης των αιματικών βλαστικών κυττάρων. Το εντυπωσιακό όμως ήταν ότι τέσσερα εκ των 20 συνδέονται μεταξύ τους φυσικά και συνεργάζονταν χάρη σε ένα πρωτεϊνικό σύμπλεγμα.

«Αυτό το σύμπλεγμα είναι καίριο, καθώς κατέχει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη των βλαστικών κυττάρων του αίματος» εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής στο σουηδικό πανεπιστήμιο Γιονας Λαρσον.

Το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα, που απαρτίζεται από τέσσερα γονίδια και ένα ακόμη επιπλέον, σχηματίζει ενός είδους φραγμό που συγκρατεί διαφορετικά τμήματα του DNA μεταξύ τους εντός του κυττάρου. Αυτό επιτρέπει στο πρωτεϊνικό σύμπλεγμα να ελέγχει την πρόσβαση στους διακόπτες «on/off» του DNA και να αλλάζει τις ώσεις που λαμβάνουν τα αιματικά βλαστικά κύτταρα από τα διάφορα γονίδια και επηρεάζεται έτσι ο κυτταρικός διαχωρισμός: και τα αιματικά βλαστικά κύτταρα είτε πολλαπλασιάζονται ή ωριμάζουν και γίνονται άλλα εξειδικευμένα κύτταρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ίδια τέσσερα γονίδια έχει διαπιστωθεί από άλλες έρευνες ότι παίζουν ρόλο σε διάφορες μορφές του αιματολογικού καρκίνου.

«Παράλληλα με τα δικά μας ευρήματα, αποδεικνύεται ότι τα συγκεκριμένα γονίδια είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του καρκίνου του αίματος. Η μελέτη μας συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της έκφρασης των αιματικών βλαστικών κυττάρων. Και αυτό με τη σειρά του μπορεί να συντελέσει στην ανακάλυψη τρόπων επηρεασμού, είτε της πρόληψης του καρκίνου ή καλύτερης αξιοποίησης των βλαστικών κυττάρων για μεταμόσχευση» καταλήγει ο Ρομαν Γκαλεεβ.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr