Εργαστηριακή μέθοδος ανοίγει τον δρόμο για την παραγωγή «σπιτικής» μορφίνης

Διεθνής επιστημονική ομάδα υποστηρίζει ότι πέτυχε σε εργαστηριακό περιβάλλον να μιμηθεί τον τρόπο που δημιουργείται στη φύση η μορφίνη. Σπεύδουν βέβαια να επισημάνουν ότι η διαδικασία θα πρέπει να τεθεί υπό αυστηρό έλεγχο, καθώς ενέχει τον κίνδυνο να αξιοποιηθεί για την παραγωγή παράνομων ναρκωτικών ουσιών.

Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του επιστημονικού εντύπου Nature Chemical Biology, οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ Τζον Ντιούμπερ του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, δημιούργησαν μέσω γενετικής τροποποίησης ζυμομύκητα που μπορεί να μετατρέπει τα σάκχαρα σε οπιοειδή.

Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται η τεχνητή απομίμηση όλης της βιοχημικής διαδικασίας μέσω της οποίας το φυτό του οπίου παράγει μορφίνη στη φύση. Ωστόσο, η διαδικασία δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική, αφού χρειάζονται 300 λίτρα μεταλλαγμένων ζυμομυκήτων για να παραχθούν μόλις 30 χιλιοστόγραμμα μορφίνης.

Οι ερευνητές σταμάτησαν σκοπίμως ένα μόλις βήμα πριν παράγουν την εργαστηριακή μορφίνη και πήραν την πρωτοβουλία να επιβάλουν στον εαυτό τους «μορατόριουμ» στην περαιτέρω έρευνά τους, ωσότου οι αρμόδιες Αρχές μελετήσουν το ζήτημα.

«Σίγουρα δεν στοχεύουμε στην αγορά παράνομων ναρκωτικών. Αντιληφθήκαμε ότι εισερχόμαστε σε μια θαυμαστή νέα επικράτεια. Οι συνεργάτες μου κι εγώ αισθανθήκαμε ότι πρέπει να κάνουμε διαβουλεύσεις με τις διάφορες ρυθμιστικές Αρχές και να συμφωνήσουμε μια κοινή γραμμή για το πώς θα προχωρήσουμε από εδώ και πέρα», εξηγεί ο καναδός Μικροβιολόγος Βίνσεντ Μάρτιν του Πανεπιστημίου Κονκόρντια του Κεμπέκ.

Η Τάνια Μπουμπέλα, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στον Καναδά, συμπληρώνει ότι «οποιοσδήποτε διαθέτει το σχετικό στέλεχος του ζυμομύκητα, καθώς και βασικές γνώσεις για τη ζύμωση, θα μπορούσε να καλλιεργήσει ζυμομύκητες που παράγουν μορφίνη, χρησιμοποιώντας ένα ‘σπιτικό κιτ’ για την παραγωγή μπίρας».

Σε κάθε περίπτωση, το επίτευγμα αποτελεί το επιστέγασμα μιας έρευνας, εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, προκειμένου να αναπαραχθούν σε μικροοργανισμούς τα 15 βιοχημικά βήματα που λαμβάνουν χώρα στην παπαρούνα, από την οποία προέρχεται το όπιο. Αυτό κατέστη πλέον εφικτό χάρη στην εισαγωγή γονιδίων από το φυτό του οπίου στο γονιδίωμα του ζυμομύκητα.

Σύμφωνα με τον Δρ Ντιούμπερ, είναι πλέον θέμα δύο έως τριών ετών να γίνει πραγματικότητα η αξιόπιστη παραγωγή φαρμάκων, όπως τα αναλγητικά, από ζυμομύκητες που θα τρέφονται με σάκχαρα. Όπως λέει, η σύνθεση οπιοειδών στο εργαστήριο θα δώσει νέες δυνατότητες, ώστε οι ουσίες αυτές να γίνουν πιο ισχυρές, λιγότερο εθιστικές και να διαρκούν περισσότερο.

Το ζήτημα όμως είναι ότι ακριβώς αυτές οι δυνατότητες δεν πρέπει να πέσουν σε λάθος χέρια, γιατί τότε θα είναι δυνατή η ανεξέλεγκτη παραγωγή πιο ισχυρών και πιο εθιστικών οπιοειδών.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο κίνδυνος είναι μεγάλος, επειδή οι ζυμομύκητες είναι εύκολο να καλλιεργηθούν κρυφά και να μεταφερθούν οπουδήποτε, γεγονός που δεν θα περάσει απαρατήρητο από τα παράνομα κυκλώματα των ναρκωτικών. Αναπόφευκτα, η παραγωγή οπιοειδών θα γινόταν πολύ πιο τοπική και αποκεντρωμένη, άρα και πολύ πιο δύσκολο να αστυνομευθεί, γεγονός που θα επιδεινώσει το παγκόσμιο πρόβλημα των ναρκωτικών.

«Μία λύση», σύμφωνα με την Δρ Μπουμπέλα, «θα ήταν η σχετική έρευνα με τους ζυμομύκητες στο μέλλον να διεξάγεται μόνο σε άκρως διαβαθμισμένα επιστημονικά εργαστήρια, με προφυλάξεις ασφαλείας ανάλογες με αυτές που ισχύουν για την ευλογιά ή τον άνθρακα».

Σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν παράνομη χρήση οπιοειδών, είτε κάνοντας κατάχρηση στις συνταγογραφήσεις ισχυρών αναλγητικών, είτε κάνοντας χρήση προϊόντων οπίου, που προέρχεται από χώρες, όπως το Αφγανιστάν (80% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου), το Λάος και το Μεξικό.

Επιμέλεια: Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr,ΑΠΕ-ΜΠΕ