Η ipilimumab βελτιώνει την επιβίωση των πασχόντων από μεταστατικό μελάνωμα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα κλινικών μελετών που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO 2012), βελτιωμένα ήταν τα τετραετή και πενταετή ποσοστά επιβίωσης σε πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς καθώς και σε ασθενείς που είχαν ήδη λάβει θεραπεία με μεταστατικό μελάνωμα, μετά τη θεραπεία με ipilimumab.

Η ipilimumab, είναι ανασυνδυασμένο, ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα, και η πρώτη εγκεκριμένη από τον FDA αντικαρκινική ανοσοθεραπεία που αναστέλλει το κυτταροτοξικό T-λεμφοκυτταρικό αντιγόνο-4 (CTLA-4). Το CTLA-4 είναι ένας αρνητικός ρυθμιστής της ενεργοποίησης των T-κυττάρων. Η ipilimumab συνδέεται στο CTLA-4 και αναστέλλει την αλληλεπίδραση του CTLA-4 με τους συνδέτες του, τα CD80/CD86. Έχει αποδειχθεί ότι η αναστολή του CTLA-4 αυξάνει την ενεργοποίηση και τον πολλαπλασιασμό των Τ-κυττάρων. Η επίδραση του μηχανισμού δράσης του ipilimumab στους ασθενείς με μελάνωμα είναι έμμεση και, πιθανώς, συνίσταται σε επαγόμενη από Τ-κύτταρα, αντινεοπλασματική, ανοσολογική ανταπόκριση.

Στη δοκιμή Φάσης 3, οι ασθενείς που δεν είχαν λάβει στο παρελθόν θεραπεία για μεταστατικό μελάνωμα τυχαιοποιήθηκαν σε λήψη είτε της ερευνητικής δόσης ipilimumab των 10 mg/kg σε συνδυασμό με dacarbazine (DTIC, 850 mg/m2), είτε DTIC μεμονωμένα.

Η μακροχρόνια παρακολούθηση από αυτή τη μελέτη κατέδειξε ότι η θεραπεία με ipilimumab συν DTIC οδήγησε σε τετραετή ποσοστά επιβίωσης της τάξεως του 19,0% σε σύγκριση με 9,6% για θεραπεία με DTIC μεμονωμένα. Επιπροσθέτως, τα συνολικά δεδομένα επιβίωσης φάνηκαν σχετικά σταθερά μεταξύ των ετών τρία και τέσσερα για τους ασθενείς που έλαβαν ipilimumab συν DTIC (21,2% στα τρία έτη και 19,0% στα τέσσερα έτη). Τα ποσοστά επιβίωσης των τριών και τεσσάρων ετών για ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με εικονικό φάρμακο συν DTIC ήταν 12,1% και 9,6%, αντίστοιχα.

Σε τρεις δοκιμές Φάσης 2, για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα πενταετή δεδομένα παρακολούθησης μέσω μίας μελέτης παράτασης, οι ασθενείς έλαβαν ipilimumab στις δόσεις των 0,3 mg/kg, 3,0 mg/kg ή 10 mg/kg. Σε αυτές τις μελέτες δεν συμπεριλήφθηκαν ομάδες συγκριτικής θεραπείας. Σε πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς, τα εκτιμώμενα ποσοστά επιβίωσης στα πέντε έτη κυμαίνονταν από 38% μέχρι 49% και παρέμειναν αμετάβλητα από τα ποσοστά στα τέσσερα έτη. Σε ασθενείς που είχαν λάβει θεραπεία στο παρελθόν, τα εκτιμώμενα πενταετή ποσοστά επιβίωσης (12% έως 28%) ήταν σχετικά σταθερά σε σύγκριση με τα ποσοστά στα τέσσερα έτη (14% έως 28%).

Στους ασθενείς που ήταν εν ζωή μετά από τέσσερα έτη και συνέχισαν να λαμβάνουν θεραπεία στη μελέτη Φάσης 2, εμφανίστηκαν λίγα νέα ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό πέραν των δύο ετών θεραπείας. Τα συνολικά δεδομένα ασφάλειας από αυτές τις ερευνητικές μελέτες έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν. Οι τύποι των ανεπιθύμητων συμβάντων (AE) που αποδόθηκαν στην ipilimumab σε αυτές τις μελέτες σχετίζονταν γενικά με το μηχανισμό δράσης του (ανοσοποιητικό). Η ipilimumab μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και θανατηφόρες ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό λόγω της ενεργοποίησης και του πολλαπλασιασμού των Τ-κυττάρων. Τα ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονταν με την ipilimumab αντιμετωπίστηκαν με ειδικές κατευθυντήριες οδηγίες βάσει πρωτοκόλλου, που περιελάμβαναν τη χορήγηση συστηματικών κορτικοστεροειδών, την προσωρινή/μόνιμη διακοπή της δόσης και/ή άλλα ανοσοκατασταλτικά.

«Το μεταστατικό μελάνωμα είναι μία από τις επιθετικότερες μορφές καρκίνου με ιστορικό ποσοστό επιβίωσης στα πέντε έτη λιγότερο από 10 τοις εκατό σε ασθενείς με απομακρυσμένη μετάσταση. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνητικών μελετών έδειξαν ένα παρατεταμένο όφελος επιβίωσης με την ipilimumab στα τέσσερα και πέντε έτη για ορισμένους ασθενείς» δήλωσε η Σελεστ Λεμπ Celeste Lebbe, καθηγήτρια Δερματολογίας στο Νοσοκομείο του Σεντ Λούις. «Αυτά τα αποτελέσματα προστίθενται στο ολοένα αυξανόμενο σύνολο δεδομένων για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση που έχουν παρατηρηθεί σε ορισμένους ασθενείς που έλαβαν ipilimumab και προάγουν την κατανόησή μας ως προς τις δυνατότητες αυτής της ανοσοθεραπείας στην αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος».

Το μελάνωμα είναι μία μορφή καρκίνου του δέρματος που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων που παράγουν μελανίνη (μελανοκύτταρα) και βρίσκονται στο δέρμα. Το μεταστατικό μελάνωμα αποτελεί την πιο θανατηφόρο μορφή της νόσου και παρουσιάζεται όταν ο καρκίνος εκτείνεται πέραν της επιφάνειας του δέρματος σε άλλα όργανα, όπως οι λεμφαδένες, οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος ή άλλες περιοχές του σώματος. Ορισμένα καρκινικά κύτταρα μπορούν να αποφύγουν ενεργά την εποπτεία από το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτρέποντας στους όγκους να επιβιώσουν. Το μελάνωμα είναι κυρίως ιάσιμο όταν αντιμετωπιστεί στα πρώιμα στάδια. Ωστόσο, στα όψιμα στάδια, η μέση επιβίωση είναι μόλις 6 μήνες με ποσοστό θνητότητας 75% στο 1 έτος, γεγονός που το καθιστά μία από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου. Αυτά τα ποσοστά βασίζονται σε μία μετα-ανάλυση 42 μελετών Φάσης 2 με περισσότερους από 2.100 προηγουμένως αντιμετωπισθέντες και πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα Σταδίου IV, η οποία διεξήχθη από πολλαπλές ομάδες συνεργασίας το διάστημα 1975-2005. Η επίπτωση του μελανώματος αυξάνεται τουλάχιστον εδώ και 30 έτη. Η διάμεση ηλικία κατά τη διάγνωση του μελανώματος είναι 57 και η διάμεση ηλικία κατά το θάνατο είναι 67.