Ανάπλαση κατεστραμμένου κερατοειδή με τη χρήση βλαστοκυττάρων

Στο Ινστιτούτο Οπτικής και Όρασης (IVO), της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγκεκριμένα στο Βαρδινογιάννειο Εργαστήριο Μεταμοσχεύσεων και Μικροχειρουργικής Οφθαλμού (ΒΕΜΜΟ), πραγματοποιήθηκε η πρώτη εφαρμογή στελεχιαίων κυττάρων σε άνθρωπο για την ανάπλαση κατεστραμμένου κερατοειδή, ύστερα από μικροβιακή κερατίτιδα.

Tο περιστατικό αυτό δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυποGraefe’s Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology (Topical application of autologous adipose-derived mesenchymal stem cells (MSCs) for persistent sterile corneal epithelial defect. 2012; 250 (3):455-7) και αποτελεί την πρώτη σχετική δημοσίευση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Συγκεκριμένα, λίπος ελήφθη από τον ίδιο τον ασθενή με τη διαδικασία της λιποαναρρόφησης. Το λίπος επεξεργάστηκε με ειδική κατεργασία που αναπτύχθηκε στο Εργαστήριο Μοριακής Ενδοκρινολογίας του ιδίου τμήματος και από αυτό απομονώθηκαν περί τα τρία εκατομμύρια μεσεγχυματικά στελεχιαία κύτταρα. Τα τελευταία μεταφέρθηκαν την ίδια ημέρα χωρίς να υποβληθούν σε περαιτέρω πολλαπλασιασμό στην αλλοίωση στου πάσχοντος κερατοειδούς.

Αποκατάσταση της βλάβης επήλθε σε χρονικό διάστημα σαράντα περίπου ημερών. Με τον τρόπο αυτό επετεύχθη ανάπλαση του κατεστραμμένου κερατοειδή με υλικό απολύτως βιοσυμβατό (αφού προέρχεται από το λίπος του ίδιου του ασθενή), καταργώντας την ανάγκη για μεταμόσχευση.

Πρόκειται για σημαντικό επίτευγμα, το οποίο ανοίγει το δρόμο για τη χρήση των αυτόλογων προερχομένων από λίπος στελεχιαίων κυττάρων μεσεγχυματικής προέλευσης και σε μία σειρά άλλων παθήσεων του οφθαλμού πλην του κερατοειδή, όπως το γλαύκωμα και οι εκφυλιστικές παθήσεις του αμφιβληστροειδή.

Τα κύτταρα αυτά, πλην της ικανότητας τους να διαφοροποιούνται ή να υπερδιαφοροποιούνται σε διάφορους ιστούς, έχουν την ικανότητα να παράγουν μία σειρά τροφικών παραγόντων καθώς και να τροποποιούν τοπικά την άμυνα των ιστών. Σήμερα, πολλές παθήσεις με κύριο εκπρόσωπο το γλαύκωμα οφείλονται αποδεδειγμένα στην αποστέρηση τροφικών παραγόντων στις νευρικές ίνες του αμφιβληστροειδή. Εξαιτίας της αποστέρησης οι ίνες αυτές εκφυλίζονται και χάνονται, οπότε εμφανίζεται η χαρακτηριστική οπτική νευροπάθεια του γλαυκώματος.

Όπως δήλωσε ο Καθηγητής Οφθαλμολογίας και Διευθυντής του IVO, Ιωάννης Παλλήκαρης «Αν μεταμοσχεύσουμε κύτταρα που έχουν την ικανότητα παραγωγής τροφικών παραγόντων μπορούμε να αποκαταστήσουμε την καταστροφή των οπτικών νεύρων από το γλαύκωμα ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε την εξέλιξή του».

Τα αποτελέσματα στα πειραματόζωα είναι ήδη πολύ ενθαρρυντικά, ενώ παράλληλα καταρτίζεται προς κατάθεση φάκελος κλινικής μελέτης για την εφαρμογή των κυττάρων σε σειρά οφθαλμικών παθήσεων.

Η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική και το Ινστιτούτο Οπτικής και Όρασης (ΙVO) του Πανεπιστημίου Κρήτης, με διευθυντή τον καθηγητή Οφθαλμολογίας Ιωάννη Παλλήκαρη, δραστηριοποιούνται στους τομείς της έρευνας, της εκπαίδευσης και της παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών στις Επιστήμες της Οπτικής, της Οφθαλμολογίας και της Όρασης.