Πρωτοποριακό πρόγραμμα βοηθά στη διακοπή του καπνίσματος

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα από την πιλοτική εφαρμογή του πρωτοποριακού ευρωπαϊκού προγράμματος TOB-G, το οποίο προσφέρει εξειδικευμένη βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος σε πέντε ειδικές ομάδες του πληθυσμού, που βρίσκονται σε κίνδυνο εξαιτίας του καπνίσματος.

Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), έγκυες γυναίκες και έφηβοι, διέκοψαν με επιτυχία το κάπνισμα, μετά από παρέμβαση ειδικών επιστημόνων, οι οποίοι προηγουμένως είχαν λάβει εκπαίδευση, μέσω των κατευθυντήριων οδηγιών του προγράμματος TOB-G.

Το πρόγραμμα TOB-G, χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, έχει ελληνική επιστημονική υπογραφή, ενώ για την υλοποίησή του συνεργάστηκαν πέντε ευρωπαϊκοί φορείς. Οι κατευθυντήριες οδηγίες κυκλοφόρησαν αρχικά σε έντυπη έκδοση, ενώ στην ψηφιακή μορφή τους, ως πλατφόρμα e-learning, έχουν ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι εντός και εκτός των συνόρων της Ευρώπης. Το πρόγραμμα e-learning του TOB-G, αναμένεται να αποτελέσει βασικό επιστημονικό εργαλείο εκπαίδευσης για κάθε ειδικό, που επιθυμεί να αποκτήσει δεξιότητες, ώστε να βοηθήσει ειδικές ομάδες καπνιστών να εγκαταλείψουν το κάπνισμα.

Η Ελλάδα πρωτοπορεί στη διακοπή του καπνίσματος

«Την ώρα που η χώρα μας βρίσκεται ακόμη πίσω στη διακοπή του καπνίσματος και κυρίως στην προστασία από το παθητικό κάπνισμα, στην Ευρώπη πρωτοπορούμε σε επιστημονικές δραστηριότητες για τη διακοπή του καπνίσματος. Η Ιατρική του 21ου αιώνα έχει αρχίσει να συμπληρώνει, το μέχρι σήμερα νοσοκομειακο-κεντρικό μοντέλο, με την αύξηση των δραστηριοτήτων της στον τομέα της πρόληψης. Αντί να τρέχει, δηλαδή, πίσω από το νόσημα, ακολουθεί πλέον την Ιπποκρατική αρχή: «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαµβάνειν». Ετσι, στη λογική ότι «ένα κλειδί δεν μπορεί να ανοίξει όλες τις πόρτες» δημιουργήσαμε το TOB-G, για να βοηθήσουμε ακριβώς αυτές τις κατηγορίες των ανθρώπων, που χρειάζονται στοχευμένη βοήθεια, η οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε. Οι κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G, στις οποίες έχουν πρόσβαση οι ειδικοί της υγείας – μέσω έντυπης και ηλεκτρονικής έκδοσης και εντελώς δωρεάν – αναμένεται να προσφέρουν μια καινοτόμο και οικονομικά αποδοτική προσέγγιση στο πρόβλημα της διακοπής του καπνίσματος, το οποίο σήμερα θεωρείται μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας», εξηγεί ο Παναγιώτη Μπεχράκη, επικεφαλής του προγράμματος TOB-G, τέως αναπληρωτής καθηγητής των Πανεπιστημίων Αθηνών και Χάρβαρντ και διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του προγράμματος οι ημερίδες εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας οδήγησαν σε στατιστικά σημαντική αύξηση των γνώσεων των επιστημόνων, αλλά και σημαντική αύξηση της πρόθεσής τους να εμπλέξουν τον ασθενή τους, στη διακοπή του καπνίσματος. Επίσης, κατά τη διάρκεια επαναξιολόγησης μετά από έξι μήνες, φάνηκε ότι οι επιστήμονες υγείας, διατήρησαν τις γνώσεις που είχαν αποκομίσει, αλλά και την πρόθεση να βοηθήσουν τους ασθενείς τους.

Να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των επιστημόνων (76 – 93%) δεν είχαν λάβει καμία εκπαίδευση στη θεραπευτική αντιμετώπιση της διακοπής του καπνίσματος, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό ήταν καπνιστές (22%) ή πρώην καπνιστές, που είχαν εγκαταλείψει το κάπνισμα.

Οι επιστήμονες εφάρμοσαν τις κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G –για τις οποίες είχαν λάβει προηγούμενη εκπαίδευση– προσεγγίζοντας περίπου 300 καπνιστές, που ανήκαν στις συγκεκριμένες υπό μελέτη ειδικές ομάδες. Οι παρεμβάσεις έγιναν, από τον Οκτώβριο του 2016, μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, μέσω γνωσιακής, συμπεριφορικής, φαρμακολογικής (όπου υπήρχε ένδειξη) προσέγγισης, ή με τον συνδυασμό όλων των παραπάνω και κατά την κρίση του εκπαιδευμένου επιστήμονα της υγείας.

Όταν ολοκληρώθηκε η παρέμβαση (και μετά από επανέλεγχο στους δύο και έξι μήνες) αποδείχθηκε ότι τα ποσοστά επιτυχίας άγγιξαν το 40%, κάτι που σημαίνει ότι οι τέσσερις στους δέκα συμμετέχοντες, κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα, αλλά και να παραμείνουν «μη καπνιστές», έως και έξι μήνες μετά.

Παρέμβαση στους εφήβους

H Αννα Κοκκέβη, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΚΠΑ και επικεφαλής της εφαρμογής του προγράμματος TOB-G στους εφήβους, αναφερόμενη στο προφίλ των εφήβων καπνιστών, αλλά και το πρόγραμμα εκπαίδευσης των σχολικών ψυχολόγων, που ανέλαβαν να βοηθήσουν την προσπάθειά τους εξηγεί ότι το πρόγραμμα στους εφήβους – το οποίο συνεχίζεται και δεν έχει δώσει ακόμη τελικά αποτελέσματα – έχει φανεί από τις παρεμβάσεις, ότι έχει περιθώρια βελτίωσης.

Σημαντικό ρόλο στην αντίσταση του εφηβικού πληθυσμού στην προσπάθεια διακοπής, διαδραματίζει η διαφήμιση, η πίεση του περιβάλλοντος των συνομηλίκων τους και η έκθεση τους στο παθητικό κάπνισμα από τους γονείς τους, αλλά και στους χώρους κοινωνικοποίησης και διασκέδασης.

Παρέμβαση σε ασθενείς με διαβήτη 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και ΧΑΠ

Επιτυχής ήταν η έκβαση του προγράμματος σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο πρόγραμμα, που διεξήχθη με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια Αντιγόνα Τροφόρ, και στο οποίο συμμετείχαν 50 επιστήμονες και 150 ασθενείς, τα επικυρωμένα – και με χρήση δείγματος αναπνοής – αποτελέσματα έδειξαν τα εξής αποτελέσματα διακοπής στους έξι μήνες:

• Καρδιοπαθείς: 36%
• Ασθενείς με ΧΑΠ: 33%
• Ασθενείς με Διαβήτη: 39%

Παρέμβαση σε εγκυμονούσες

Εξίσου ικανοποιητικά ήταν τα αποτελέσματα από την παρέμβαση για τη διακοπή του καπνίσματος, που έγινε στα μαιευτήρια «’Ελενα Βενιζέλου» και «Αλεξάνδρα», με τη συμμετοχή εκπαιδευμένων μαιών από το Σύλλογο Επιστημόνων Μαιών και Μαιευτών Αθήνας (ΣΕΜΜΑ) σε έγκυες καπνίστριες, ηλικίας από 16 έως 42 ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, που παρέθεσε η επιστημονικά υπεύθυνη Βικτωρία Βιβιλάκη, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Μαιευτικής ΤΕΙ Αθήνας, το 36% ατά την 6μηνη παρακολούθηση διέκοψε το κάπνισμα.

health.in.gr