Λάθος θεραπεία κάνουν πολλοί ασθενείς με εκφύλιση ωχράς κηλίδας

Γραφειοκρατία και αναδιάρθρωση στην Υγεία βάζουν βάζουν «εμπόδια» στην πρόσβαση στη θεραπεία των πασχόντων από ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, θέτοντας σε κίνδυνο την όρασή τους. Μάλιστα, η αδυναμία πολλών ασθενών να καλύψουν μόνοι τους το θεραπευτικό κόστος, έχει ως αποτέλεσμα να μην υποβάλλονται στην ενδεδειγμένη αγωγή με επικίνδυνες παρενέργειες για την υγεία τους.

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας διακρίνεται σε υγρής και ξηρής μορφής και πρόκειται για πάθηση που σχετίζεται με την πάροδο της ηλικίας και προσβάλλει την οξεία, κεντρική όραση του ατόμου. Η κεντρική όραση είναι απαραίτητη για να διακρίνουμε καθαρά τα αντικείμενα και για δραστηριότητες όπως η ανάγνωση, η οδήγηση κ.α.

Η εκφύλιση συντελείται στην ωχρά κηλίδα, δηλαδή το τμήμα του οφθαλμού που μας επιτρέπει να διακρίνουμε της λεπτομέρειες, ενώ επειδή δεν προκαλεί πόνο οι ασθενείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται την εξέλιξη της πάθησης. Βέβαια, υπάρχουν και οξείες περιπτώσεις, με συνέπεια τη γρήγορη απώλεια της όρασης και στα δύο μάτια.

Να σημειωθεί ότι, η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η συχνότερη αιτία απώλειας της όρασης σε άτομα άνω των 60 ετών, στον δυτικό κόσμο. Στην Ελλάδα, από τα περίπου 3,5 εκατομμύρια ελλήνων που είναι άνω των 50 ετών, το 80% έχει προβλήματα χαμηλής όρασης, εκ των οποίων το ένα εκατομμύριο αρκετά σοβαρά. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 5.000 νέα περιστατικά ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Θεραπεία: Ναι μεν, αλλά…
Για τη θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας υπάρχουν εγκεκριμένες αντι-αγγειογενετικές θεραπείες, οι οποίες εάν εφαρμοστούν εγκαίρως και στο κατάλληλο δοσολογικό σχήμα μπορούν να αναστείλουν την απώλεια της όρασης και να επαναφέρουν μέρος της οπτικής οξύτητας, που έχει απολεσθεί. Φυσικά, εκτός από την έγκαιρη θεραπεία, βασική παράμετρος αποτελεί η πρώιμη διάγνωση και ο τακτικός επανέλεγχος των πασχόντων.

Στην Ελλάδα, θεραπεία εκλογής της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι η ρανιμπιζουμάμπη, η οποία έχει διαπιστωθεί ότι μειώνει έως και κατά 50% την τυφλότητα που προκαλεί η πάθηση. Η ρανιμπιζουμάμπη έχει σχεδιαστεί και αναπτυχθεί ειδικά για ενδοϋαλώδη οφθαλμική χρήση και ενδείκνυται για συνολικά πέντε παθήσεις: υγρή ηλικιο-εξαρτώμενη εκφύλιση ωχράς κηλίδας, διαταραχή της όρασης λόγω διαβητικού οιδήματος ωχράς κηλίδας, διαταραχή όρασης λόγω οιδήματος ωχράς κηλίδας δευτεροπαθώς από φλεβική αμφιβληστροειδική απόφραξη και διαταραχή όρασης λόγω νέο-αγγείωσης του χοριοειδούς δευτεροπαθώς από παθολογική μυωπία.

Κι ενώ το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου είναι δοκιμασμένο σε περισσότερα από 2,4 εκατομμύρια-έτη έκθεσης των ασθενών στη θεραπεία, παγκοσμίως, δυστυχώς στην Ελλάδα αρκετοί ασθενείς δεν τυγχάνουν της θεραπευτικής αυτής αγωγής.

Όπως μας εξηγεί ο Ευστράτιος Χατζηχαραλάμπους, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αμφιβληστροειδοπαθών (ΠΕΑ), «οι περικοπές στους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων, καθώς και η αναδιάρθρωση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης περιπλέκουν την πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία. Επειδή η ρανιμπιζουμάμπη είναι φάρμακο υψηλού κόστους, πολλά νοσοκομεία δεν θέλουν να ξεφύγουν από τον προϋπολογισμό τους και έτσι, αντί να έχουν διαθέσιμο το σκεύασμα στα φαρμακεία τους, παραπέμπουν τους ασθενείς σε επιτροπές του ΕΟΠΥΥ, ώστε το κόστος της θεραπείας να το χρεωθεί ο ασφαλιστικός φορέας και η χορήγηση του να γίνεται από τα δικά του φαρμακεία. Όπως είναι αναμενόμενο, η διαδικασία έγκρισης της θεραπείας από τον ΕΟΠΥΥ καθυστερεί και οι ασθενείς κινδυνεύουν να χάσουν τελείως της όρασή τους, περιμένοντας».

Η αναμονή λοιπόν στρέφει μεγάλη μερίδα των ασθενών στον ιδιωτικό τομέα, αφού δε μπορεί να διακινδυνεύσει να χάσει την όρασή του. Ωστόσο, επειδή η ρανιμπιζουμάμπη είναι φάρμακο υψηλού κόστους (η νοσοκομειακή τιμή κυμαίνεται από 500 έως και 800 ευρώ) και η θεραπεία μπορεί να απαιτεί τρεις με τέσσερις εγχύσεις στην αρχή, καθώς και αρκετές επαναληπτικές δόσεις ώστε να συντηρηθεί το καλό αποτέλεσμα, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις όπου αντί της ενδεδειγμένης αγωγής, πολλοί ασθενείς υποβάλλονται σε θεραπεία με μπεβασιζουμάμπη.

Η μπεβασιζουμάμπη είναι επίσης αντι-αγγειογενετικός παράγοντας, ο οποίος όμως έχει αναπτυχθεί για ενδοφλέβια χορήγηση στην αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου. Όμως, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων στα χαρακτηριστικά χρήσης του σκευάσματος αναφέρει ρητώς ότι «η σύνθεση της μπεβασιζουμάμπης δεν ενδείκνυται για ενδοϋαλοειδική χρήση», ενώ σε άλλο σημείο του φύλλου οδηγιών χρήσης αναφέρεται ότι «Η μπεβασιζουμάμπη έχει αναπτυχθεί και παρασκευαστεί για τη θεραπεία του καρκίνου με ένεση στην κυκλοφορία του αίματος. Δεν έχει αναπτυχθεί ή παρασκευαστεί για να ενίεται μέσα στο μάτι. Ως εκ τούτου, δεν επιτρέπεται να χορηγείται με αυτόν τον τρόπο.»

Σύμφωνα με τον κ. Χατζηχαραλάμπους, ο λόγος που οι οφθαλμίατροι επιλέγουν τη μπεβασιζουμάμπη για τη θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι «φυσικά το θεραπευτικό κόστος, αφού πρόκειται για φθηνό φάρμακο και για να μη χάσουν τον πελάτη. Και φυσικά, αυτό γίνεται εν αγνοία του ασθενή, ο οποίος πολλές φορές δεν γνωρίζει με ποιο από τα δύο φάρμακα κάνει τη θεραπεία. Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις που γίνεται εις γνώση του ασθενή, χωρίς όμως να είναι ξεκάθαρες οι παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσει η χρήσης της μπεβασιζουμάμπης».

Στη δημοσιευμένη μελέτη CATT, όπου γίνεται σύγκριση μπεβασιζουμάμπης και ρανιμπιζουμάμπης στη θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (ως προς την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα) διαπιστώθηκε ότι:

Μετά από 12 μήνες θεραπείας, η πειραματική θεραπεία με μπεβασιζουμάμπη δεν είναι κατώτερη της ρανιμπιζουμάμπης, ως προς την οπτική οξύτητα, αλλά υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις ως προς την μακροχρόνια αποτελεσματικότητα.

Η CATT καθώς και η μελέτη IVAN υπογραμμίζουν στα συμπεράσματά τους και τους κινδύνους που συνεπάγεται η μη αδειοδοτημένη ενδοφθάλμια χρήση της μπεβασιζουμάμπης, όπως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, φλεγμονή, σοβαρές διαταραχές όρασης ή ακόμη και τύφλωση.

Η Πανελλήνια Ένωση Αμφιβληστροειδοπαθών (ΠΕΑ) σε σχετικό δελτίο τύπου της, έχει αναφερθεί στο ζήτημα, ενστερνιζόμενη την επίσημη τοποθέτηση της AMD Alliance International, του διεθνούς οργανισμού εκπροσώπησης των ασθενών με ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, επισημαίνοντας ότι «η μελέτη εγείρει σοβαρές ανησυχίες για τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών με το πειραματικό φάρμακο (μπεβασιζουμάμπη), ενώ επιπλέον και άλλες μελέτες δείχνουν αύξηση της εμφάνισης σπανίων αλλά σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών (π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια αλλά και θάνατοι) με τη χρήση της πειραματικής θεραπείας στον οφθαλμό».

Ο πρόεδρος τη ΠΕΑ συμπληρώνει ότι «ως ένωση ασθενών, η εγκεκριμένη θεραπεία (ρανιμπιζουμάμπη) θα πρέπει να παραμείνει η θεραπεία εκλογής για όλους τους ασθενείς με ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, καθώς είναι αυτή που έχει τεκμηριωμένο προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Επιπλέον, τονίζουμε το θεσμοθετημένο δικαίωμα των ασθενών να γνωρίζουν και να συναινούν ή να απορρίπτουν κάθε διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη που πρόκειται να διενεργηθεί (σύμφωνα με τον νόμο 2071/1992, άρθρο 47 «Τα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενούς» – ΦΕΚ 123/τ.Α.15/07/1992)».

Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΠΕΑ έχει κοινοποιήσει τα διαθέσιμα στοιχεία προς το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας, ενώ συνεχίζει την προσπάθεια ενημέρωσης των ασθενών.

Παράλληλα, ο κ. Χατζηχαραλάμπους βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία, ώστε να αναπτυχθεί μια Ειδική Φόρμα Συναίνεσης του Ασθενή, με στόχο να ενσωματωθεί στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Κάθε ασθενής θα την συμπληρώνει μαζί με τον θεράποντα ιατρό του και αυτό θα συνεπάγεται ότι, έχει γίνει αμοιβαία κατανοητό τι συνεπάγεται για την υγεία του ασθενή η εκάστοτε θεραπεία.

«Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας ‘Λευκού Μπαστουνιού’ το φθινόπωρο, η Πανελλήνια Ένωση Αμφιβληστροειδοπαθών ετοιμάζει μια σειρά δράσεων ευαισθητοποίησης των ασθενών, των γιατρών και του κοινού, ώστε να πιέσουμε συντονισμένα για τη λήψη μέτρων από τη μεριά της Πολιτείας», επισημαίνει ο κ. Χατζηχαραλάμπους υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει όλοι ως ασθενείς να είμαστε ενημερωμένοι για τις παρενέργειες της θεραπείας στην οποία υποβαλλόμαστε και να μη διστάζουμε να αναφέρουμε οποιαδήποτε ανεπιθύμητα περιστατικά στις αρμόδιους φορείς υγείας.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr