Με την κάλυψη των ασφαλιστικών ταμείων διαθέσιμη στην Ελλάδα νέα θεραπεία για το μελάνωμα

Στη Θετική Λίστα Αποζημιούμενων Φαρμακευτικών Ιδιοσκευασμάτων της Ελλάδας περιλαμβάνεται από την Πέμτη 6 Μαρτίου, η δραστική ουσία ipilimumab, μία νέα ανοσο-ογκολογική θεραπεία για ενήλικες ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα που συντελεί σε βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης.

Η ένταξη του νέου φαρμάκου στην θετική λίστα αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά τους πάσχοντες από τη σοβαρή αυτή μορφή καρκίνου του δέρματος, καθώς στο παρελθόν ο μέσος όρος του προσδόκιμου επιβίωσης ήταν μόλις έξι έως εννέα μήνες αλλά τώρα η δυνατότητα διάθεσης του ipilimumab αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της νόσου και παρέχει μια σημαντική νέα θεραπευτική επιλογή.

«Τα νέα από τον ΕΟΦ είναι πολύ ενθαρρυντικά για τους ανθρώπους που έχουν διαγνωσθεί με μεταστατικό μελάνωμα και τις οικογένειές τους. Μετά από ένα αρκετά μεγάλο διάστημα αναμονής χωρίς νέες θεραπευτικές επιλογές, οι ασθενείς έχουν πλέον πρόσβαση σε μια θεραπευτική επιλογή η οποία μπορεί να παρατείνει τη ζωή τους. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προόδου στη διαχείριση της ασθένειας αυτής, αλλά και γενικότερα στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα» επισημαίνει η Ολυμπία Χαλδαίου-Μπήτρου, πρόεδρος του ΑγκαλιάΖΩ – Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου.

«Η πρόσβαση που έχουν πλέον στη νέα θεραπεία οι ενήλικες ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα στην Ελλάδα είναι πολύ σημαντική. Επίσης, είναι σημαντική όχι μόνο η μακροχρόνια επιβίωση που παρέχει σε ορισμένους από αυτούς τους ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα αλλά και η ελπίδα ότι η ανοσο-ογκολογία μπορεί να ανοίξει νέες θεραπευτικές επιλογές στην αντιμετώπιση του καρκίνου», συμπληρώνει η Ζωή Γραμματόγλου, πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών-Κ.Ε.Φ.Ι.

Έχοντας εγκριθεί αρχικά στην Ευρώπη τον Ιούλιο του 2011 για ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα που είχαν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν, το ipilimumab αποτελεί την πρώτη μείζονα θεραπευτική πρόοδο στη συγκεκριμένη νόσο μετά από 30 έτη. Είναι η πρώτη θεραπεία που παρέχει όφελος μακροχρόνιας επιβίωσης σε πολλές μελέτες Φάσης III.

Στην βασική κλινική μελέτη Φάσης III, στην οποία το ipilimumab αξιολογήθηκε σε ασθενείς που είχαν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν, τα ποσοστά της εκτιμώμενης επιβίωσης στο ένα και στα δύο έτη για τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με ipilimumab ήταν 46% και 24% αντίστοιχα, τα οποία είναι σχεδόν διπλάσια εκείνων του σκέλους ελέγχου με gp100, με ορισμένους ασθενείς να παραμένουν εν ζωή τέσσερα έτη μετά τη θεραπεία. Στη μελέτη, η διάμεση συνολική επιβίωση ήταν 10 μήνες (95% CI: 8,0-13,8) για το ipilimumab και 6 μήνες (95% CI: 5.5-8.7) για το σκέλος ελέγχου.

Το 2013, η παρασκευάστρια εταιρεία Bristol-Myers Squibb ανακοίνωσε τα αποτελέσματα μίας συγκεντρωτικής ανάλυσης δεδομένων επιβίωσης που ελήφθησαν από ασθενείς που είχαν αντιμετωπιστεί και ασθενείς που δεν είχαν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν, οι οποίοι έλαβαν ipilimumab σε διαφορετικές δόσεις και σχήματα, συμπεριλαμβανομένων των συνδυασμών του ipilimumab με άλλους παράγοντες (n=1.861). Κατά την αξιολόγηση της επιβίωσης με την πάροδο του χρόνου, σταθεροποίηση της καμπύλης επιβίωσης άρχισε περίπου στα τρία έτη, με παρακολούθηση που φτάνει έως τα δέκα έτη σε μερικούς ασθενείς. Περίπου το 22% των ασθενών (95% CI: (20-24%) ήταν εν ζωή στα τρία έτη (ο αριθμός των ασθενών που ήταν διαθέσιμοι για ανάλυση σε αυτό το χρονικό σημείο ήταν 254). Η ανάλυση ήταν αναδρομική και δεν περιελάμβανε σκέλος ελέγχου.

Το Νοέμβριο του 2013, οι Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές Αρχές χορήγησαν επέκταση της Άδειας Κυκλοφορίας του ipilimumab προκειμένου αυτή να συμπεριλάβει τη χρήση σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα, οι οποίοι δεν είχαν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν, αναγνωρίζοντας τόσο τη δυνατότητα του ipilimumab να προσφέρει σημαντικό όφελος συνολικής επιβίωσης όσο και τη σοβαρή ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη σε αυτόν τον πληθυσμό ασθενών.

Η χρήση του ipilimumab σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα, οι οποίοι δεν έχουν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν, υποστηρίζεται από δεδομένα που προέρχονται από μελέτες Φάσης II και III που διεξήχθησαν σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα, καθώς επίσης και από δύο αναδρομικές μελέτες παρατήρησης σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα που δεν είχαν λάβει θεραπεία στο παρελθόν, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν με μονοθεραπεία με ipilimumab 3 mg/kg (μελέτες CA-184-332 και CA184-338). Η συνολική επιβίωση (OS) έπειτα από μονοθεραπεία με ipilimumab, σε δοσολογία 3 mg/kg, σε ασθενείς που δεν είχαν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία στο παρελθόν, τόσο από κλινικές μελέτες Φάσης II και III (N= 78, τυχαιοποιημένοι), όσο και από δύο αναδρομικές μελέτες παρατήρησης σε αντίστοιχο πληθυσμό (N= 120 και N= 61), ήταν γενικά σταθερή. Τα εκτιμώμενα ποσοστά επιβίωσης στο 1 έτος ήταν 59,5% (95% CI: 50,1 – 67,8) και 49,3% (95% CI: 35,6 – 61,6) αντίστοιχα στις δύο αναδρομικές μελέτες παρατήρησης.5,6,7 Τα εκτιμώμενα ποσοστά επιβίωσης στο 1 και τα 2 έτη για τους ασθενείς που δεν είχαν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία στο παρελθόν (N= 78), που προέκυψαν από κλινικές μελέτες Φάσης II και III ήταν 54,1% (95% CI: 42,5 – 65,6) και 32% (95% CI: 20,7 – 42,9), αντίστοιχα.

Μία επικαιροποίηση της μεγαλύτερης από τις προαναφερθείσες μελέτες παρατήρησης παρουσιάστηκε στη συνάντηση της Εταιρείας για την Έρευνα στο Μελάνωμα το Νοέμβριο του 2013, στην οποία αναφέρθηκε διάμεση συνολική επιβίωση 15,5 μηνών και ποσοστό επιβίωσης στο 1 έτος 60,8% (N=160). Επιπλέον, μία επικαιροποίηση της συγκεντρωτικής ανάλυσης των ασθενών που δεν είχαν υποβληθεί σε θεραπεία στο παρελθόν, η οποία παρουσιάστηκε στο Melanoma Bridge Congress (5-8 Δεκεμβρίου 2013), καταδεικνύει ποσοστό επιβίωσης στα 3 έτη της τάξεως του 23,7%.

Οι τύποι των ανεπιθύμητων ενεργειών που αποδίδονται στο ipilimumab σχετίζονται γενικά με το μηχανισμό δράσης του (επάγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα). Το ipilimumab μπορεί να προκαλέσει σοβαρής μορφής και θανατηφόρες ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό εξαιτίας της ενεργοποίησης και του πολλαπλασιασμού των T-κυττάρων. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το ipilimumab αντιμετωπίζονται με ειδικές κατευθυντήριες οδηγίες βάσει πρωτοκόλλου, που περιλαμβάνουν τη χορήγηση κορτικοστεροειδών συστηματικά, την προσωρινή/οριστική διακοπή της δόσης και/ή χρήση άλλων ανοσοκατασταλτικών παραγόντων.

Το μελάνωμα είναι μία μορφή καρκίνου του δέρματος που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων που παράγουν μελανίνη (μελανοκύτταρα) τα οποία βρίσκονται στο δέρμα. Μεταστατικό μελάνωμα παρουσιάζεται όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται πέραν της επιφάνειας του δέρματος σε άλλα όργανα, όπως οι λεμφαδένες, οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος ή άλλες περιοχές του οργανισμού. Ορισμένα καρκινικά κύτταρα μπορούν να αποφύγουν ενεργά την εποπτεία από το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτρέποντας στους όγκους να επιβιώνουν.

Το μελάνωμα είναι συνήθως ιάσιμο όταν αντιμετωπίζεται στα αρχικά του στάδια. Ωστόσο, το προχωρημένο μελάνωμα είναι μία από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, όπου το διάμεσο προσδόκιμο ζωής στο παρελθόν ήταν μόλις έξι έως εννέα μήνες. Σε αντίθεση με τους περισσότερους συμπαγείς όγκους, το μελάνωμα προσβάλλει νεότερα, μέσης ηλικίας άτομα. Η διάμεση ηλικία κατά τη διάγνωση του μελανώματος είναι τα 57 και η διάμεση ηλικία θανάτου από αυτή τη νόσο τα 67 έτη.

Το ipilimumab, το οποίο είναι ένα ανασυνδυασμένο, ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα, αναστέλλει το κυτταροτοξικό T-λεμφοκυτταρικό αντιγόνο-4 (CTLA-4). Το CTLA-4, είναι ένας αρνητικός ρυθμιστής της ενεργοποίησης των T-κυττάρων. Το ipilimumab συνδέεται στο CTLA-4 και αναστέλλει την αλληλεπίδραση του CTLA-4 με τους συνδέτες του, CD80/CD86. Έχει αποδειχθεί ότι η αναστολή του CTLA-4 αυξάνει την ενεργοποίηση και τον πολλαπλασιασμό των Τ-κυττάρων. Η επίδραση του μηχανισμού δράσης του ipilimumab στους ασθενείς με μελάνωμα είναι έμμεση, πιθανώς μέσω διαμεσολαβούμενης από Τ-κύτταρα, αντινεοπλασματικής, ανοσολογικής ανταπόκρισης.

Στις 25 Μαρτίου 2011, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε τη μονοθεραπεία με ipilimumab (3 mg/kg) για ασθενείς με ανεγχείρητο ή μεταστατικό μελάνωμα. Τον Ιούλιο του 2011, η ΕΕ ενέκρινε το ipilimumab (3 mg/kg) για την αντιμετώπιση ενηλίκων ασθενών με ανεγχείρητο ή μεταστατικό μελάνωμα που έχουν λάβει θεραπεία στο παρελθόν. Στις 8 Νοεμβρίου του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) ενέκρινε το ipilimumab για την πρώτης γραμμής θεραπεία ενηλίκων ασθενών με προχωρημένο (ανεγχείρητο ή μεταστατικό) μελάνωμα. Σήμερα, το ipilimumab είναι διαθέσιμο στους ασθενείς σε περισσότερες από 40 χώρες στον κόσμο.

Το προφίλ ασφάλειας του ipilimumab θεωρείται ότι σχετίζεται με το μηχανισμό δράσης του ως ανοσοθεραπεία. Στην βασική κλινική μελέτη Φάσης III, τα σχετιζόμενα με το φάρμακο ανεπιθύμητα συμβάντα ήταν κυρίως ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό (irAEs), τα οποία παρουσιάστηκαν σε περίπου 60% των ασθενών που αντιμετωπίστηκαν με το ipilimumab.

Τα σχετιζόμενα με το ανοσοποιητικό ανεπιθύμητα συμβάντα που έχουν περιγραφεί έως σήμερα αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα, το δέρμα, το ήπαρ, το ενδοκρινικό ή το νευρικό σύστημα. Τα συχνότερα αναφερθέντα ανεπιθύμητα συμβάντα (≥ 10% των ασθενών) περιελάμβαναν διάρροια, εξάνθημα, κνησμό, κόπωση, ναυτία, έμετο, μειωμένη όρεξη και κοιλιακό άλγος. Η πλειονότητα ήταν ήπιας έως μέτριας βαρύτητας. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συμβάντων με τη χρήση καθιερωμένων, ειδικών για το προϊόν κατευθυντήριων οδηγιών είναι ουσιαστικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών. Το προφίλ ασφάλειας του ipilimumab σε ασθενείς που δεν έχουν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν είναι συγκρίσιμο με αυτό που έχει παρατηρηθεί σε εκείνους που έχουν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά στο παρελθόν.

health.in.gr