Δικαστική ήττα της Novartis για την πατέντα αντικαρκινικού φαρμάκου

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας απέρριψε τη Δευτέρα το αίτημα της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis για την αναγνώριση της πατέντας αντικαρκινικού φαρμάκου, προκαλώντας την ανακούφιση των μη κυβερνητικών οργανώσεων που θεωρούν ότι η απόφαση αυτή θα προστατεύσει την πρόσβαση φτωχών ασθενών από τις αναπτυσσόμενες χώρες στα γενόσημα φάρμακα.

«H δικαστική απόφαση, που τερματίζει δικαστική διαμάχη επτά χρόνων προκειμένου να προστατεύσει την πατέντα μίας βελτιωμένης εκδοχής του ισχυρού φαρμάκου του κατά της λευχαιμίας, του Glivec, αποθαρρύνει την καινοτόμο φαρμακευτική έρευνα που είναι σημαντική στην προαγωγή της ιατρικής επιστήμης προς όφελος των ασθενών», υπογραμμίζεται σε ανακοίνωση της Novartis.

Ο ελβετικός φαρμακευτικός όμιλος είχε αρχίσει δικαστική διαμάχη πριν από επτά χρόνια, προκειμένου να προστατεύσει την πατέντα μίας νέας εκδοχής του φαρμάκου Glivec, με το επιχείρημα ότι ο νέος τύπος του φαρμάκου έχει βελτιωθεί σημαντικά και επιτρέπει την καλύτερη απορρόφησή του από τον οργανισμό. Ωστόσο το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάνθη ότι η ανανεωμένη σύνθεση του Glivec δεν πληροί τα κριτήρια «καινοτομίας ή δημιουργικότητας» που απαιτούνται από το νόμο.

Οι παγκόσμιοι φαρμακευτικοί κολοσσοί που παρακολουθούσαν στενά την υπόθεση εκτιμούν ότι η προστασία πατεντών φαρμάκων είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της έρευνας και την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.

Η φαρμακευτική αγορά, στην αναδυόμενη οικονομία της Ινδίας με πληθυσμό 1,2 δισεκατομμύριο κατοίκους, έχει κύκλο εργασιών που αναμένεται να ανέλθει σε 74 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, έναντι 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2011.

Οι οργανώσεις φοβούνταν ότι η αποδοχή του αιτήματος της Novartis θα στερούσε από τους φτωχούς ασθενείς ένα φτηνό γενόσημο σκεύασμα.

Η Novartis είχε καταθέσει το 2006 αίτημα αναγνώρισης της πατέντας για το Glivec, αλλά αυτό είχε απορριφθεί από την ινδική δικαιοσύνη πρωτοδίκως και στη συνέχεια στο εφετείο.

Ο Αναντ Γκρόβερ, νομικός εκπρόσωπος της ινδικής οργάνωσης αρωγής προς τους καρκινοπαθείς, εξέφρασε την ικανοποίηση του μετά την δικαστική απόφαση ότι η νέα εκδοχή του Glivec δεν διαφέρει σημαντικά από την προηγούμενη.

«Αυτό θα ενισχύσει την προσπάθεια να δίδονται στους φτωχούς φάρμακα σε τιμές προσιτές», υπογράμμισε έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο στο Νέο Δελχί.

Η Πρατίμπχα Σινγκ, δικηγόρος του ινδικού φαρμακευτικού κολοσσού Cipla που παρασκευάζει γενόσημα φάρμακα δήλωσε ότι η απόφαση θα έχει συνέπειες όχι μόνο στην Ινδία αλλά και σε άλλες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. «Η απόφαση υπογραμμίζει επίσης σαφώς ότι δεν μπορεί να αναγνωρίζεται η πατέντα ενός φαρμάκου, όταν σε αυτό έχουν γίνει κάποιες τροποποιήσεις ελάσσονος σημασίας», σχολίασε.

Η Ινδία αναγνωρίζει πατέντες για τύπους φαρμάκων που χρονολογούνται μετά το 1995 ή για φάρμακα που έχουν υποστεί βελτιώσεις, με αποδεδειγμένη τη σημαντική ενίσχυση της δραστικότητάς τους.

Η Novartis είχε απειλήσει να αναστείλει την προμήθεια νέων φαρμάκων στην Ινδία, αν η δικαιοσύνη δεν ικανοποιούσε το αίτημά της. «Αν η τωρινή κατάσταση παραμείνει ως έχει, δηλαδή όλες οι βελτιώσεις ενός πρωτότυπου σκευάσματος δεν μπορούν να προστατευτούν, αυτά τα (νέα) φάρμακα δεν θα κυκλοφορούν στην Ινδία», δήλωσε ο Πολ Χέρλινγκ, στέλεχος της Novartis στην εφημερίδα Financial Times.

Ωστόσο η Λίινα Μενγκχάνεϊ, νομική σύμβουλος της οργάνωσης Γιατροί χωρίς Σύνορα, εξηγεί ότι μια νίκη της Novartis θα «δημιουργούσε επικίνδυνο προηγούμενο αποδυναμώνοντας σοβαρά τους ινδικούς νόμους κατά του evergreening».

Η τεχνική του «evergreening» επιτρέπει στις φαρμακευτικές εταιρίες να διαφυλάξουν ή να επεκτείνουν τα δικαιώματα αποκλειστικής εκμετάλλευσης για τα φάρμακά τους ενόψει της λήξης της πατέντας τους κάνοντας μικροτροποποιήσεις στη σύσταση.

Σύμφωνα με τη νομική σύμβουλο, το Glivec πωλείται 4.000 δολάρια ανά ασθενή και ανά μήνα, ενώ στην Ινδία η γενόσημη εκδοχή του διατίθεται σε τιμή χαμηλότερη των 73 δολαρίων. «Τυχόν ικανοποίηση του αιτήματος της Novartis, θα σηματοδοτούσε ριζική αλλαγή στον τομέα των γενόσημων, δίνοντας τη δυνατότητα στις εταιρίες να πατεντάρουν σκευάσματα και να αποτρέπουν τη διάθεση των φθηνών αντιτύπων», τονίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

Η Ινδία είναι εδώ και χρόνια προμηθευτής φτηνών γενόσημων φαρμάκων κατά του καρκίνου, της φυματίωσης και του AIDS. Η χώρα δεν αναγνώριζε πατέντες μέχρι το 2005, πριν υιοθετήσει τη νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.