Ελπίδες πλήρους ίασης των ιογενών ηπατιτίδων με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία

Με τον φιλόδοξο στόχο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για επίτευξη μακροχρόνιας ιολογικής ύφεσης της ηπατίτιδας Β και την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας C, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας (28 Ιουλίου), επισημαίνοντας την ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας των ιογενών ηπατιτίδων στον ελληνικό πληθυσμό. Εκφράζει δε την ελπίδα η οικονομική κρίση να μην γίνει εμπόδιο στην πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες και τα διαθέσιμα εμβόλια.

Με τις ιογενείς ηπατίτιδες Β και C να αποτελούν σήμερα την όγδοη αιτία θανάτου παγκοσμίως, στερώντας τη ζωή σε 1,5 εκατομμύρια άτομα, παγκοσμίως, κάθε χρόνο και τη δυσμενή πρόβλεψη ότι οι θάνατοι αυξηθούν κατά 123,5% μέχρι το 2030 (ιδιαίτερα από την ηπατίτιδα C), οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη λήψης απαραίτητων μέτρων. Από ηπατίτιδα Β πάσχουν 350 εκατ. άτομα, με το 75% να είναι ασιάτες. Από ηπατίτιδα C πάσχουν 185 εκατ. άτομα, με τα νέα κρούσματα κάθε χρόνο να υπολογίζονται σε τρία με τέσσερα εκατομμύρια. Επιπλέον, ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος, είναι η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, με 750.000 νέα κρούσματα και 650.000 θανάτους, ετησίως.

Στην Ελλάδα, οι πάσχοντες από ηπατίτιδα Β και C υπολογίζονται σε περίπου 400.000, με τους περισσότερους εξ αυτών να μην το γνωρίζουν. Η επίπτωση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου στην χώρα μας είναι δυστυχώς από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, με 12,1 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους ανά έτος, στους άνδρες, και 4,6 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους/έτος, στις γυναίκες. Οι περισσότερες περιπτώσεις ηπατοκυτταρικού καρκίνου σχετίζονται με τις ιογενείς ηπατίτιδες Β και C (κυρίως με την HBV, εκτός από την Κρήτη όπου κυριαρχεί η HCV). Η μέση ηλικία των ασθενών με ηπατοκυτταρικό καρκίνο, είναι τα 62 έτη ζωής.

«Σιωπηλή» απειλή η ηπατίτιδα
Η ηπατίτιδα προκαλείται από πέντε διαφορετικούς ιούς (Α, Β, C, D, E) που προσβάλλουν το ήπαρ, προκαλώντας φλεγμονή η οποία προοδευτικά μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση, ηπατοκυτταρικό καρκίνο και τελικά ο ασθενής να χρήζει μεταμόσχευσης, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Η χρόνια ηπατίτιδα στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ασυμπτωματική μέχρι να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο ήπαρ, και ο ασθενής να εκδηλώσει συμπτώματα όπως: μυαλγία, αρθραλγία, πονοκέφαλο, έντονη κόπωση, ναυτία και έμμετο, σκουρόχρωμα ούρα και ίκτερο.

Η ηπατίτιδα μεταδίδεται με διάφορους τρόπους, όπως από τη μητέρα στο παιδί κατά τον τοκετό, με τη σεξουαλική επαφή (χωρίς χρήση προφυλακτικού), με κοινή χρήση αντικειμένων (οδοντόβουρτσα, ξυραφάκια), συριγγών ή άλλων ιατρικών εργαλείων, καθώς επίσης μέσω τατουάζ, βελονισμού, μανικιούρ-πεντικιούρ, και φυσικά μέσω της μετάγγισης αίματος.

Ομάδες υψηλού κινδύνου θεωρούνται τα άτομα που γεννήθηκαν την περίοδο 1945-65 και έκαναν χρήση εξαρτιοσιογόνων ουσιών, τατουάζ, ενδορρινική χρήση κοκαΐνης, ή υποβλήθηκαν σε μετάγγιση αίματος πριν από το 1992, που δεν υπήρχε διαθέσιμος τρόπος ελέγχου του αίματος, καθώς και τα άτομα που πάσχουν από ηπατοανεπάρκειες.

Επειδή όμως υπάρχουν αποτελεσματικά εμβόλια κατά της ηπατίτιδας Α και Β (όχι όμως και για την C) ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος, καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (διευθυντής Παθολογικής Κλινικής – Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας) Γιώργος Νταλέκος, υπενθυμίζει ότι και τα δύο χορηγούνται δωρεάν και είναι απολύτως ασφαλή. Συγκεκριμένα, το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β παρέχει τέτοιο επίπεδο προστασίας που αποτρέπει περισσότερους από 700.000 θανάτους από κίρρωση ήπατος σε κάθε γενιά. Κι επειδή η ηπατίτιδα D προϋποθέτει την παρουσία του ιού της ηπατίτιδας Β για να προκαλέσει μόλυνση, ο εμβολιασμός τελικά εξαλείφει τον κίνδυνο και από τις δύο μορφές ηπατίτιδας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυκλοφορούν δέκα εγκεκριμένα εμβόλια κατά της ηπατίτιτδας Β.

Υπό επιστημονική διερεύνηση βρίσκονται και αρκετά εμβόλια κατά της ηπατίτιδας Ε, η οποία αφορά κυρίως την Ασία, τη Μέση Ανατολή και χώρες της Αφρικής, αλλά και το Μεξικό. Το 2011 κυκλοφόρησε στην Κίνα εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Ε αλλά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένεται να εκδόσει συστάσεις για την χρήση του, στα τέλη του 2014.

Δυστυχώς, για την ηπατίτιδα C προς το παρόν δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο.

Θεραπεύσιμες οι χρόνιες ιογενείς ηπατίτιδες
Σύμφωνα με τον κ. Νταλέκο, οι χρόνιες ιογενείς ηπατίτιδες Β και C πλέον είναι νοσήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν και σε πολλές περιπτώσεις να ιαθούν πλήρως. «Για επιτευχθεί όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει αποτελεσματικός εντοπισμός των ασθενών και στη συνέχεια χορήγηση της κατάλληλης αντιικής αγωγής», επισημαίνει.

Για την ηπατίτιδα B οι εγκεκριμένες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την ιντερφερόνη-α, την πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη-α2α (που χορηγούνται υποδόρια για 12 μήνες) και τα από του στόματος αντιικά φάρμακα: λαμιβουδίνη,αντεφοβίρη, εντεκαβίρη, τελμπιβουδίνη και τενοφοβίρη. Η εντεκαβίρη και τενοφοβίρη πετυχαίνουν 95% αποτελεσματικότητα και αποτελούν τα φάρμακα πρώτης γραμμής για την ηπατίτιδα Β, σύμφωνα με τις ελληνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Η θεραπεία της ηπατίτιδας C βασίζεται στον συνδυασμό πεγκυλιωμένης ιντερφερόνης-α και ριμπαβιρίνης, για έξι ή 12 μήνες ανάλογα με τον γονότυπο. Η πιθανότητα εκρίζωσης του ιού είναι από 70% έως 85% για τους γονότυπου 2 και 3 και 40%-50% για τους γονότυπους 1 και 4. Από το 2012 οι γιατροί έχουν στη διάθεσή τους νέα φάρμακα για τον γονότυπο 1 της ηπατίτιδας C, τους αναστολείς πρωτεάσης. Τα φάρμακα αυτά συνδυαστικά με τα υπάρχοντα αυξάνουν το ποσοστό εκρίζωσης του γονότυπου 1 κατά 70%-75% στους πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς και >80% σ’ αυτούς που έχουν υποτροπιάσει μετά την κλασσική θεραπεία ιντερφερόνης/ριμπαβιρίνης.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μέχρι τα τέλη του 2014 η ηπατίτιδα C θα είναι δυνατόν να εκριζωθεί πλήρως σε ποσοστό 90%-95% στους θεραπευόμενους ασθενείς, χάρη στον συνδυασμό νέων φαρμάκων, με ή χωρίς ιντερφερόνη, τα οποία θα είναι αποτελεσματικά έναντι όλων των γονοτύπων του ιού, με ελάχιστες ή καθόλου παρενέργειες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει ήδη εγκρίνει την κυκλοφορία ενός νουκλεοτιδικού αναλόγου αναστολέα της πολυμεράσης του HCV (sofosbuvir) και ενός νέου αναστολέα πρωτεάσης (simeprevir). Αίτηση για έγκριση στον ΕΜΑ έχει υποβληθεί και για τον αναστολέα NS5A, daclatasvir, τον συνδυασμό sofosbuvir με ledipasvir σε ένα χάπι και μια συνδυαστική θεραπεία τριών αντιιικών φαρμάκων σε ένα δισκίο με ή χωρίς dasabuvir. Όλα τα νέα φάρμακα θα χορηγούνται σε ένα χάπι την ημέρα, εκτός από το dasabuvir που θα λαμβάνεται ανά 12 ώρες.

«Οι συναρπαστικές αυτές εξελίξεις σημαίνουν ότι κάθε ασθενής με ηπατίτιδα C είναι υποψήφιος πλέον να πάρει νέας γενιάς φάρμακα, τα οποία προσφέρουν αποτελεσματική θεραπεία με σχεδόν καμιά παρενέργεια», τονίζει ο κ. Νταλέκος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ειδική επιστημονική επίτροπή του ΚΕΕΛΠΝΟ για τις Ηπατίτιδες εξετάζει ήδη την αναθεώρηση των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών με στόχο οι έλληνες ασθενείς να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα καινοτόμα αυτά σκευάσματα.

Ηπατίτιδα: Σκέψου. Πρόσεξε. Εξετάσου.
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος με κεντρικό σύνθημα φέτος «Ηπατίτιδα: Σκέψου. Πρόσεξε. Εξετάσου.» υπενθυμίζει ότι εκτός από τα αποτελεσματικά εμβόλια, τα διαγνωστικά τεστ για τις ιογενείς ηπατίτιδες έχουν κάνει την προσφορά αίματος ασφαλέστερη, ενώ η βελτίωση της πρόσβασης στον προσυμπτωματικό έλεγχο και την παραπομπή για θεραπεία έχουν μειώσει σημαντικά κρούσματα και τους θανάτους.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί και έτσι δε μπορούν να επωφεληθούν από τα διαθέσιμα φάρμακα. Αυτό οφείλεται τόσο στην άγνοια όσο και τον κοινωνικό στιγματισμό των ασθενών.

Για το λόγο αυτό, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος, σε συνεργασία με συλλόγους ασθενών αλλά και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις πραγματοποιεί μια σειρά ενημερωτικών δράσεων ανά την Ελλάδα, με στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση γιατρών, ασθενών και του γενικού πληθυσμού.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr