Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS

«Το 2011 η επιδημία του AIDS θα κλείσει 30 χρόνια ζωής. Η επέτειος αυτή αποτελεί την ευκαιρία να σκεφτούμε αλλά και να ανανεώσουμε την αποφασιστικότητά μας», τονίζει στο μήνυμά του ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών(ΟΗΕ) Μπαν Κι-Μουν.

Σε αυτές τις τρεις δεκαετίες, το AIDS έχει προξενήσει ανείπωτη δυστυχία και θάνατο. Ωστόσο, μια άλλη ιστορία εκτυλίχτηκε αυτά τα χρόνια. Η ιστορία της παγκόσμιας κοινότητας που ενώνεται με πάθος για να αναλάβει δράση και να σώσει ζωές. Οι προσπάθειες αυτές κάνουν την πραγματική διαφορά σε όλο τον κόσμο.

Λιγότεροι άνθρωποι μολύνονται με τον ιό HIV. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αποκτήσει πρόσβαση στη θεραπεία του HIV. Περισσότερες γυναίκες μπορούν πλέον να μη μολύνουν τα παιδιά τους με τον ιό HIV. Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί για τους φορείς του HIV έχουν αρθεί σε πολλές χώρες, καθώς ο στιγματισμός, αν και αργά, υποχωρεί μπροστά στη συμπόνια και την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Με τη δέσμευση και την αλληλεγγύη το κίνημα αυτό βοηθά τον κόσμο να ξεπεράσει την επιδημία του AIDS. Έχουμε πετύχει επιτέλους το πρώτο μέρος του Αναπτυξιακού Στόχου της Χιλιετίας 6, με την ανάσχεση και την αρχή της αναστροφής της διάδοσης του HIV. Πρέπει να συνεχίζουμε να χαράζουμε μια νέα και τολμηρή πορεία προς τα εμπρός.

Ο κοινός μας στόχος είναι ξεκάθαρος: καθολική πρόσβαση στην πρόληψη του HIV, στη θεραπεία, στη φροντίδα και στην υποστήριξη. Πρέπει επίσης να εργαστούμε για να κάνουμε βιώσιμη την αντιμετώπιση του AIDS.

Τρεις δεκαετίες μέσα σε αυτή την κρίση, ας θέσουμε ως στόχο μας την επίτευξη των «τριών μηδέν» – μηδέν νέες μολύνσεις HIV, μηδέν διακρίσεις και μηδέν θανάτους που σχετίζονται με το AIDS. Στη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, ας υποσχεθούμε να εργαστούμε μαζί για την υλοποίηση αυτού του οράματος», καταλήγει στο μήνυμα του ο ΓΓ του ΟΗΕ.

Επιδημιολογικά στοιχεία για το AIDS στην Ελλάδα

Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), αύξηση των κρουσμάτων AIDS καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Φέτος και μέχρι 31 Οκτωβρίου, έχουν δηλωθεί 519 νέα κρούσματα, τα οποία ανεβάζουν το συνολικό αριθμό των HIV οροθετικών ατόμων που έχουν δηλωθεί στη χώρα μας, σε 10.452.
Από τα περιστατικά αυτά, τα 8453 (80,9%) ήταν άνδρες, τα 1951 (18,7%) γυναίκες, ενώ για ένα μικρό ποσοστό το φύλο δεν δηλώθηκε.

Το παρήγορο είναι ότι ο συνολικός αριθμός των περιπτώσεων AIDS σε παιδιά, παραμένει χαμηλός στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες χώρες. Σε σύνολο 37 παιδιών με AIDS, το 64,9% έχουν μολυνθεί από τη μητέρα τους. Ειδικότερα, από τα 519 νέα περιστατικά που δηλώθηκαν οι 451 (86,9%) ήταν άνδρες και 68 (13,1%) γυναίκες.

Το 36,4% των περιστατικών έχουν δηλωθεί ως ακαθόριστα σε σχέση με τον τρόπο μετάδοσης, το 46,2% ήταν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες (ή 72,7%, εάν δεν συμπεριληφθούν οι περιπτώσεις με ακαθόριστο τρόπο μετάδοσης) και το 14,6% ήταν ετεροφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες (ή 23%, εάν δεν συμπεριληφθούν οι περιπτώσεις με ακαθόριστο τρόπο μετάδοσης).

Η πλειονότητα των περιστατικών αφορά σε άτομα ηλικίας 25-44 ετών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών (22,4%) ήταν ηλικίας 30-34 ετών κατά τη δήλωση, ενώ των γυναικών (20,6%) ήταν ηλικίας 25-29 ετών κατά τη δήλωση.

Ο κυριότερος τρόπος μετάδοσης του HIV, σε άτομα που έχουν εμφανίσει AIDS, παραμένει η σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών (55,5%) και ακολουθεί η ετεροφυλοφιλική (για άνδρες και γυναίκες) σεξουαλική επαφή (24,6%). Οι περιπτώσεις, οι οποίες μολύνθηκαν ενδεχομένως μέσω άλλων τρόπων μετάδοσης, εμφανίζουν μικρά ποσοστά. Οι περιπτώσεις για τις οποίες δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί ο πιθανός τρόπος μόλυνσης ανέρχονται στο 9,2%.

Σε σύνολο 2.325 ατόμων που έχουν μολυνθεί, μέσω της ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής, το 35,2% ήταν άτομα που έζησαν ή προέρχονται από χώρες στις οποίες η ετεροφυλοφιλική μετάδοση είναι συχνή, το 18,2% είχαν σεξουαλική επαφή με HIV οροθετικά άτομα, των οποίων η πηγή μόλυνσης είναι ακαθόριστη και το 32,4% ήταν περιστατικά για τα οποία υπήρχε ισχυρή ένδειξη ετεροφυλοφιλικής μετάδοσης, χωρίς, ωστόσο, να έχει προσδιοριστεί η υποκατηγορία της.

Ο αριθμός των θανάτων σε ασθενείς με AIDS που δηλώθηκαν, μέχρι την 31η Οκτωβρίου, ανέρχεται σε 34 άτομα. Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με AIDS που απεβίωσαν ήταν άνδρες, γεγονός που αντανακλά τη μεγάλη αναλογία των ανδρών, επί του συνόλου των ατόμων με HIV/AIDS.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της HIV επιδημίας στην Ελλάδα την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, είναι η σημαντική αύξηση που παρουσιάστηκε μετά το 2004 . Αυξητική τάση παρατηρήθηκε και το 2008. Ειδικότερα, το 2008, ο αριθμός των περιστατικών που δηλώθηκαν ανήλθε σε 653, τιμή που αντιστοιχεί στην τρίτη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από την αρχή λειτουργίας του συστήματος επιτήρησης.

Για το 2009, o αριθμός των δηλωθέντων περιστατικών ξεπέρασε για άλλη μία φορά το όριο των 600. Για το 2010, δεν έχει ολοκληρωθεί η συλλογή των δεδομένων. Λαμβάνοντας υπόψη τη μηνιαία κατανομή των δηλώσεων, εκτιμάται ότι ο αριθμός των νέων μολύνσεων που θα δηλωθούν τελικά το 2010, θα κυμανθεί σε υψηλά επίπεδα, μεγαλύτερα μάλλον σε σχέση με το 2009.

H πολιτική στην Ελλάδα για το AIDS

Η απουσία μακροπρόθεσμου και ευέλικτου σχεδιασμού, η ανεπάρκεια πόρων και ειδικού επιστημονικού προσωπικού και τα περιορισμένα ερευνητικά στοιχεία από εδικούς πληθυσμούς (όπως οι μετανάστες) αποτελούν βασικές αδυναμίες της χώρας μας στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει την εξάπλωση του HIV/AIDS, σύμφωνα με πρόσφατη ποιοτική έρευνα του ΚΕΘΕΑ.

Η έρευνα διενεργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Sunflower όπου συμμετέχουν 11 κράτη μέλη της ΕΕ. Στο ελληνικό σκέλος της έρευνας συμμετείχαν 37 διαμορφωτές της κοινής γνώμης, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι, πολιτικοί, εκπρόσωποι υπηρεσιών υγείας και μη κυβερνητικών οργανώσεων, εκθέτοντας τις απόψεις τους για θέματα πολιτικής, χρηματοδότησης και αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων που εφαρμόζονται σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η Πολιτεία χρειάζεται να δεσμευτεί για την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης που θα απευθύνονται στους νέους αλλά και στοχευμένων παρεμβάσεων σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Τα προγράμματα πρόληψης χρειάζεται να αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους, ενώ οι προσφερόμενες υπηρεσίες χρειάζεται να γίνουν πιο φιλικές απέναντι στα νεαρά σε ηλικία άτομα. Επισημάνθηκαν επίσης κοινωνικά προσκόμματα στην εφαρμογή προγραμμάτων για το AIDS στην Ελλάδα, όπως κοινωνικά στερεότυπα και ταμπού, αλλά και η απουσία ενεργών κοινωνικών κινημάτων, όπως τα κινήματα ομοφυλοφίλων.

Προτάσεις για την πολιτική και τα προγράμματα θεραπείας και πρόληψης

Τα αποτελέσματα της έρευνας στο πλαίσιο του Sunflower και στις 11 συμμετέχουσες χώρες ανέδειξαν επίσης σειρά από κοινές προτάσεις για την πολιτική και τα προγράμματα πρόληψης και θεραπείας:

• Οι εκστρατείες για την πρόληψη της εξάπλωσης του HIV θα πρέπει να χρησιμοποιούν σαφή και κατάλληλη γλώσσα.
• Τα κοινωνικά δίκτυα (όπως Facebook, Youtube, Twitter) χρειάζεται να αξιοποιηθούν στην πρόληψη για το HIV.
• Οι εκστρατείες προαγωγής της υγείας σε όλη την Ευρώπη θα πρέπει να στηρίζονται σε συνεργασία νέων-ενηλίκων, τόσο στη φάση σχεδιασμού όσο και στη φάση της εφαρμογής τους, προκειμένου να είναι αποτελεσματικές.
• Προγράμματα αγωγής υγείας για την πρόληψη του HIV, το σεξ και τις ερωτικές σχέσεις θα πρέπει να ενταχθούν στο σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα.
• Χρειάζεται σε εθνικό επίπεδο να τεθούν οι προδιαγραφές για τη δημιουργία υπηρεσιών φιλικών προς τους νέους σε σχέση με ζητήματα HIV και σεξουαλικής αγωγής.
• Τα στοιχεία τα οποία συλλέγονται σε κάθε χώρα θα πρέπει να κατηγοριοποιούνται με βάση το φύλο, τη φυλή, την ηλικία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, τον τρόπο μετάδοσης του ιού, το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και τη γεωγραφική περιοχή.
• Χρειάζεται να γίνεται διάγνωση για HIV σε όλες τις εγκύους.

Ομάδες υψηλού κινδύνου στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τον ιό του HIV/AIDS, με τα περισσότερα νέα κρούσματα να καταγράφονται στην ανατολική Ευρώπη. Η ευρωπαϊκή έκθεση στο πλαίσιο του προγράμματος Sunflower, κάνει επισκόπηση της κατάστασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με έμφαση, μεταξύ άλλων, στους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου.

Στην ΕΕ οι πληθυσμοί αυτοί είναι:

Ανδρες που κάνουν σεξ με άλλους άνδρες
Αν και ο οι περισσότερες νέες περιπτώσεις μόλυνσης από HIV στην ΕΕ, σε απόλυτους αριθμούς, προκύπτουν μέσω ετεροφυλοφιλικής μετάδοσης, η κυριότερη ομάδα υψηλού κινδύνου για μόλυνση από το ιό του HIV/AIDS στην Ευρώπη είναι οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Σε πολλές χώρες υψηλού εισοδήματος, μάλιστα, διαφαίνεται πλέον σαφώς επανάκαμψη αυτού του τρόπου μετάδοσης του ιού. Συνολικά, στην Ευρώπη ο αριθμός των περιπτώσεων HIV στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες έχει αυξηθεί κατά 39% από το 2003 μέχρι το 2007. Η επανάκαμψη του ιού HIV στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες στις υψηλού εισοδήματος χώρες συνδέεται με την αύξηση των σεξουαλικώς επικίνδυνων συμπεριφορών.

Σημειώνεται πάντως ότι το στίγμα, οι διακρίσεις και η ομοφοβία συνδέονται συχνά με την ομοφυλοφιλία και μπορεί να οδηγήσουν σε μεροληπτικά επιδημιολογικά δεδομένα και κατά συνέπεια σε υποτίμηση της επιδημίας του HIV/AIDS στην ομάδα αυτή. Η έκθεση θεωρεί ύψιστης σημασίας αφενός την πρόσβαση του πληθυσμού αυτού, χωρίς διακρίσεις, σε υπηρεσίες θεραπείας, φροντίδας και υποστήριξης για το AIDS και αφετέρου την ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης, αλλά και την παροχή δυνατότητας δωρεάν εξετάσεων.

Χρήστες ουσιών που κάνουν ενδοφλέβια χρήση
Βασική ομάδα υψηλού κινδύνου στα κράτη μέλη της ΕΕ αποτελούν επίσης οι χρήστες που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ουσιών. Στην Ανατολική Ευρώπη, μάλιστα, η ενδοφλέβια χρήση αποτελεί τον κύριο τρόπο μετάδοσης του ιού και ευθύνεται για τα 2/3 όλων των νέων περιπτώσεων. Η συνήθης συνύπαρξη της πορνείας με την ενδοφλέβια χρήση ουσιών διευκολύνει ακόμα περισσότερο την εξάπλωση του ιού HIV στην περιοχή. Το στίγμα που συνδέεται με την πορνεία παρεμποδίζει την παροχή αποτελεσματικών υπηρεσιών πρόληψης και θεραπείας στον πληθυσμό αυτόν. Επιπλέον, καθώς τα ποσοστά μετάδοσης στους σεξουαλικούς συντρόφους των χρηστών αυξάνονται, πολλές χώρες της περιοχής βιώνουν τη μετάβαση προς μια επιδημία η οποία, ενώ ήταν επικεντρωμένη κυρίως στους χρήστες ουσιών, χαρακτηρίζεται πλέον από όλο και μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής μετάδοσης.

Από την άλλη, στις χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης ο ρόλος της ενδοφλέβιας χρήσης ουσιών στη μετάδοση του HIV/AIDS έχει μειωθεί σε σημαντικό βαθμό. Το 2007 οι χρήστες που έκαναν ενδοφλέβια χρήση αποτελούσαν το 8% με 13% των νέων περιπτώσεων HIV στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, αντίστοιχα.

Στη έκθεση υπογραμμίζεται η ανάγκη για ολοκληρωμένα προγράμματα αγωγής υγείας για τους χρήστες που κάνουν ενδοφλέβια χρήση, προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των νέων περιπτώσεων στον πληθυσμό αυτό.

Μετανάστες
Οι μετανάστες από χώρες με υψηλή επικράτηση του HIV και οι συνεχώς μετακινούμενοι πληθυσμοί πλήττονται ιδιαίτερα από το HIV/AIDS. Οι ετεροφυλικές σεξουαλικές σχέσεις στους μετανάστες καλύπτουν περίπου το 40% των νέων περιπτώσεων μετάδοσης του HIV στην Ευρώπη. Η έκθεση αναφέρει ότι είναι αναγκαίο να συλλεχθούν περισσότερα στοιχεία για τη σχέση ανάμεσα στο νομικό και κοινωνικό-οικονομικό καθεστώς των μεταναστών, τη δυνατότητά τους να προσεγγίζουν τις υπηρεσίες υγείας και το πόσο ευάλωτοι είναι απέναντι στο HIV/AIDS. Σε κάθε περίπτωση η πλήρης ενσωμάτωση των μειονοτήτων και των περιθωριοποιημένων ή κοινωνικά ευπαθών ομάδων αποτελεί βασικό κριτήριο επιτυχίας των πολιτικών για την καταπολέμηση του HIV/AIDS. Χρειάζεται να εξασφαλιστεί η δυνατότητα πρόσβασης όλων, χωρίς διακρίσεις, σε υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης, φροντίδας και θεραπείας.

Φυλακισμένοι
Τα στοιχεία δείχνουν εδώ και καιρό πως ο επιπολασμός του ιου HIV στους φυλακισμένους είναι μεγαλύτερος από ό,τι στο γενικό πληθυσμό. Στην έκθεση επίσης αναφέρεται ότι οι αληθινές διαστάσεις της επιδημίας του HIV στις γειτονικές στην Ευρώπη χώρες είναι άγνωστες.

HIV/AIDS και Ηπατίτιδα

Συνήθης είναι η ταυτόχρονη μόλυνση από τους ιούς της ηπατίτιδας B και C (ΗΒV, HCV) και του HIV. Σχετικά στοιχεία περιλαμβάνονται στην έκθεση του ευρωπαϊκού προγράμματος Sunflower, με τη συμμετοχή του ΚΕΘΕΑ από την Ελλάδα.

Φορείς Ηπατίτιδας Β και HIV
Διεθνώς το 10% περίπου των φορέων του HIV έχει μολυνθεί και από ηπατίτιδα B (2-4 εκατομμύρια). Στην Ευρώπη το HBV μεταδίδεται συνήθως μέσω του σεξ στην εφηβεία ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Επομένως δεν προκαλεί έκπληξη η ταυτόχρονη μόλυνση και από Ηπατίτιδα Β και από τον ιό HIV, καθώς μεταδίδονται με παρόμοιο τρόπο.

Η σεξουαλική δραστηριότητα ή /και η χρήση ουσιών ενδοφλεβίως είναι οι πιο συνηθισμένοι τρόποι μετάδοσης του ιού της Ηπατίτιδας B στους φορείς του HIV.

Στην Ευρώπη η συνολική επικράτηση της χρόνιας μόλυνσης HBV στους φορείς HIV είναι μικρότερη του 10%. Ωστόσο, είναι μεγαλύτερη ανάμεσα στους άνδρες που έχουν σεξ με άλλους άνδρες και στα άτομα που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ουσιών. Εκτιμάται ότι το 70-90% των φορέων HIV παρουσιάζει παρελθοντική ή ενεργή μόλυνση με HBV.

Ανάμεσα στους ενδοφλέβιους χρήστες ουσιών το 90% των φορέων του HIV έχουν εκτεθεί στην Ηπατίτιδα B, ενώ το 60% έχει μολυνθεί κατά το παρελθόν στον ιό της Ηπατίτιδας Β. Το ποσοστό των ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες ανάμεσα στους φορείς HIV και του HBV κυμαίνεται από 9%-17% στις χώρες της δυτικής Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

Φορείς Ηπατίτιδας C και HIV

Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ περίπου το 30% των φορέων HIV είναι φορείς και του ιού HCV. Πάνω από το 10% των θανάτων από HIV οφείλεται σε ασθένειες του ήπατος. Παγκοσμίως περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι είναι φορείς του ιού HIV. Παγκοσμίως 170 εκατομμύρια άνθρωποι είναι φορείς του ιού HCV και από αυτούς τα 10 εκατομμύρια είναι φορείς και των δυο ιών.

Ο ιός HIV επιταχύνει την εξέλιξη των ασθενειών του ήπατος που οφείλονται στον ιό HCV. Ωστόσο η Ηπατίτιδα C δε φαίνεται να επηρεάζει την πορεία εξέλιξης του HIV.

Φορείς ηπατίτιδας είναι και το 50-70% των φορέων HIV που ταυτόχρονα κάνουν ενδοφλέβια χρήση ουσιών. Ο κίνδυνος μετάδοσης αυξάνεται επίσης από διάφορες σεξουαλικές πρακτικές.

Ο κίνδυνος μετάδοσης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι αυξημένος όταν οι μητέρες είναι φορείς και των δυο ιών. Ωστόσο, η υψηλής αποτελεσματικότητας αντιρετροϊκή θεραπεία και η καισαρική τομή μειώνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού HIV σε κάτω του 1%.

Η ταυτόχρονη μόλυνση από τους ιούς HCV και HIV είναι κάτι συνηθισμένο στους ενεργούς και πρώην χρήστες ουσιών που έκαναν ενδοφλέβια χρήση και λόγω αυτής μολύνθηκαν.

Η ταυτόχρονη μόλυνση μειώνει την πιθανότητα ανάρρωσης από οξεία Ηπατίτιδας C, διακυβεύει την αποτελεσματικότητα της ήδη υπάρχουσας θεραπείας για την Ηπατίτιδα C και επιταχύνει την εξέλιξη της Ηπατίτιδας C σε κίρρωση του ήπατος και σε ηπατική ανεπάρκεια.

Τριπλή μόλυνση

Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στη Νέα Υόρκη έδειξε πως η ταυτόχρονη μόλυνση από τους ιούς της ηπατίτιδας B, της ηπατίτιδας C και του HIV συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την χρήση ουσιών ενδοφλεβίως .

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν την ανάγκη για εντατική εκπαίδευση και ολοκληρωμένη φροντίδα των πληθυσμών που κάνουν χρήση ουσιών ενδοφλεβίως, προκειμένου να μειωθούν τα ποσοστά μετάδοσης των ιών.

Ανθρωποι που είναι φορείς και των τριών ιών καθώς και όσοι είναι φορείς του HIV και της Ητατίτιδας C κινδυνεύουν περισσότερο να πεθάνουν, παρά τη διαθεσιμότητα αποτελεσματικής αντιρετροϊκής θεραπείας.

Η μάχη κατά του HIV/AIDS στις αναπτυσσόμενες χώρες

Η μάχη κατά του HIV/AIDS στις αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζει μια διπλή απειλή, που έχει ως συνέπεια την αδυναμία εφαρμογής των ενδεδειγμένων θεραπειών και την ματαίωση των υποσχέσεων μιας νέας επιστήμης.

«Η τιμή των καινούριων φαρμάκων που χρειαζόμαστε προβλέπεται να εκτοξευθεί, καθώς οι δωρήτριες χώρες αποφάσισαν να αθετήσουν την δέσμευση τους να επεκτείνουν την παροχή θεραπείας κατά του AIDS», εξηγεί ο Δρ Γκίλς βαν Κάτσεμ, ιατρικός συντονιστής των ΓΧΣ για τη Νότια Αφρική και το Λεσόθο. «Στην προσπάθεια μας να θεραπεύσουμε ασθενείς με HIV/AIDS, αισθανόμαστε ότι ως γιατροί έχουμε τα χέρια πισώπλατα δεμένα».

Οι τελευταίες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περιλαμβάνουν την έναρξη της θεραπείας νωρίτερα και με καλύτερα φάρμακα. Η αναθεωρημένη στρατηγική συστήνει την περίθαλψη των ασθενών πριν νοσήσουν από ευκαιριακές μολύνσεις, όπως η φυματίωση.

Τα στοιχεία του προγράμματος των ΓΧΣ στο Λεσόθο που μόλις δημοσιεύτηκαν αποδεικνύουν την αξία αυτής της νέας στρατηγικής. Η έγκαιρη παροχή θεραπείας οδήγησε σε μείωση των θανάτων από AIDS κατά 68%, μείωση εμφάνισης νέων ασθενειών κατά 27%, μείωση νοσοκομειακής περίθαλψης κατά 62%, και μείωση κατά 39% των ασθενών που εγκατέλειψαν τη θεραπεία.

Η στρατηγική που προτείνει την πιο έγκαιρη έναρξη της θεραπείας είναι πολύ σημαντική τόσο για κάθε άτομο μεμονωμένα όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της, καθώς κάνει τα κρούσματα HIV λιγότερο μεταδοτικά και άρα εξασθενεί την εξάπλωση του ιού. Έρευνες στην Αφρική έχουν δείξει ότι η θεραπεία του AIDS μπορεί να μειώσει την ετεροφυλική μετάδοση του ιού κατά 92%.

«Είναι πιο ισχυρή από ποτέ η ένδειξη του τι πρέπει να κάνουμε για να αλλάξουμε την πορεία της επιδημίας», δηλώνει ο Δρ βαν Κάτσεμ. Και προσθέτει ότι παρά το γεγονός ότι οι τελευταίες συστάσεις για τη θεραπεία είναι πολλά υποσχόμενες, τα χρήματα που προσφέρουν οι δωρήτριες χώρες για το HIV/AIDS είναι σε στασιμότητα.

Ακόμα και η Νότια Αφρική, μια μεσαίου εισοδήματος χώρα, με το μεγαλύτερο πρόγραμμα αντιρετροϊκής θεραπείας παγκοσμίως, θα δυσκολευτεί να εφαρμόσει πλήρως τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αν η πρόταση για το 10ο Γύρο προς το Παγκόσμιο Ταμείο για την καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας δεν εγκριθεί».

Το Παγκόσμιο Ταμείο έλαβε πρόσφατα μόνο 11,7 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση με τα 20 δισεκατομμύρια που δήλωσε ότι χρειαζόταν. Η πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου για το HIV/AIDS, ένα πρόγραμμα που παρέχει θεραπεία τουλάχιστον στους μισούς ασθενείς με HIV/AIDS στις αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθεί να είναι μειωμένη η χρηματοδότηση για τρίτη συνεχή χρονιά.

Την ίδια στιγμή, πλούσιες χώρες προσφέρουν αδίκως πλεονεκτήματα σε εταιρείες που παράγουν προϊόντα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (πατέντα), περιορίζοντας την πρόσβαση σε αντίγραφα φάρμακα και αυξάνοντας τις τιμές.

Το 80% των φαρμάκων που χρησιμοποιούν οι ΓΧΣ για τη θεραπεία 160.000 ανθρώπων προέρχονται από εταιρείες παρασκευής αντίγραφων φαρμάκων στην Ινδία, το λεγόμενο «φαρμακείο του αναπτυσσόμενου κόσμου», που παράγει πάνω από το 80% των χρηματοδοτούμενων φαρμάκων κατά του AIDS σε παγκόσμια κλίμακα. Η θέση της Ινδίας ως βασικού παρασκευαστή οικονομικά προσιτών φαρμάκων έχει ήδη τεθεί σε κίνδυνο από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου που υποχρεώνει τη χώρα να χορηγεί διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τα φάρμακα.

Ωστόσο, η νομοθεσία της Ινδίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας επιβάλλει αυστηρά όρια στο τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προς το συμφέρον της δημόσιας υγείας. Πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν προσπαθήσει χωρίς επιτυχία να ανατρέψουν αυτό το νόμο και τώρα η Ε.Ε. αγωνίζεται για τα δικά τους δικαιώματα. Μέρος των διαπραγματεύσεων της ελεύθερης εμπορικής συμφωνίας με την Ινδία, είναι και η πίεση της Ε.Ε. για πολιτικές, όπως «αποκλειστικότητα δεδομένων», που θα περιόριζε ακόμα περισσότερο τη δυνατότητα εκείνων που παράγουν αντίγραφα φάρμακα να διαθέσουν ακόμα πιο φτηνά φάρμακα στην αγορά. Αν η Ε.Ε. κερδίσει, τότε θα κινδυνεύσει η πρόσβαση σε νέα οικονομικά αντίγραφα φάρμακα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS.

«Δεν μπορούμε να μείνουμε αμέτοχοι στην προσπάθεια των πλούσιων χωρών να καταργήσουν την ικανότητά μας να περιθάλπουμε ασθενείς με HIV/AIDS», υπογραμμίζει ο Δρ Τιντο βον Σοεν-Ανγκερερ, Διευθυντής της Εκστρατείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα. «Πιέζουμε τους ανθρώπους να πάρουν θέση και να δηλώσουν ότι δεν υποστηρίζουν την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενισχύσει τις φαρμακευτικές εταιρείες».

health.in.gr