Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη: «Διαβήτης σε παιδιά και εφήβους»

Με γεωμετρική πρόοδο αυξάνεται ο σακχαρώδης διαβήτης σε παιδιά και έφηβους. Το φαινόμενο έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις ανυπολόγιστες συνέπειες που μπορεί να έχουν οι επιπλοκές της νόσου στα σημερινά διαβητικά παιδιά.

Ο διαβήτης τύπουI αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο σε παιδιά και έφηβους, ενώ παρουσιάζει ανησυχητικό ποσοστό αύξησης κατά 5% ετησίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση, 70.000 παιδιά παγκοσμίως κάτω των 15 ετών εμφανίζουν διαβήτη τύπου I, δηλαδή περίπου 200 παιδιά την ημέρα. Συνολικά από τα 440.000 παιδιά ηλικίας 14 ετών ή μικρότερα με διαβήτη τύπου I, περισσότερα από 25% ζουν στην Ευρώπη.

Η συχνότητα του διαβήτη τύπουII στα παιδιά σε όλο τον κόσμο εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 50% στα επόμενα 15 χρόνια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες εκτιμάται ότι ο διαβήτης τύπου 2 αφορά έως και 43% των περιπτώσεων που έχουν διαγνωσθεί πρόσφατα με διαβήτη και ευθύνεται για 29% των περιπτώσεων διαβήτη σε εφήβους.

Αλλά και στους ενήλικες, η κατάσταση είναι προβληματική. Σήμερα υπάρχουν σχεδόν 250 εκατομμύρια διαβητικοί σε όλο τον κόσμο. Μέσα σε 20 χρόνια ο αριθμός αυτός αναμένεται να φτάσει τα 380 εκατομμύρια.

Η Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβήτη (IDF) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη στις 14 Νοεμβρίου, αφιερώνει τη φετινή της εκστρατεία στην ενημέρωση για τα προειδοποιητικά σημάδια, τις επιπλοκές του διαβήτη στα Παιδιά και τους Έφηβους και ειδικά της διαβητικής κετοξέωσης καθώς και στον υγιεινό τρόπο ζωής με σκοπό την πρόληψη της εμφάνισης τύπου 2 σε παιδιά.

Όπως εξήγησε σε Συνέντευξη Τύπου με αφορμή την ενημερωτική εκστρατεία στη χώρα μας, ο Καθηγητής Παθολογίας των Πανεπιστημίων Αθήνας και Ουλμ Γερμανίας και Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Έρευνας, Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (Ε.ΚΕ.ΔΙ.) Σωτήρης Α. Ράπτης, ο διαβήτης εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικό τρόπο την ινσουλίνη που παράγεται. Αυτή η κατάσταση έχει μακροπρόθεσμες βλάβες στον οργανισμό, με ανεπάρκεια αρκετών οργάνων και ιστών. Στην Συνέντευξη συμμετείχε και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Διαβητικών (ΕΛ.Ο.ΔΙ.), η οποία είναι μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για το Διαβήτη (IDF), Δρ. Δ. Χιώτης, Παιδίατρος.

Ο διαβήτης τύπουI χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας. Έτσι, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 παράγουν πολύ λίγη ή καθόλου ινσουλίνη και πρέπει να λαμβάνουν ινσουλίνη είτε με ένεση είτε με αντλία ινσουλίνης προκειμένου να επιβιώσουν. Ο διαβήτης τύπου 1, ο οποίος ονομάζεται και νεανικός διαβήτης, διαγιγνώσκεται τις περισσότερες φορές σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες.

Ο διαβήτης τύπουII συνδέεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι ασθενείς δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ινσουλίνη που παράγουν με αποτελεσματικό τρόπο. Συχνά, μπορούν να αντιμετωπίσουν την πάθησή τους με άσκηση και σωστή διατροφή. Εν τούτοις, σε πολλές περιπτώσεις χρειάζονται από του στόματος λαμβανόμενα φάρμακα και συχνά απαιτείται η λήψη ινσουλίνης.

Επιπλέον, ορισμένα παιδιά με διάγνωση διαβήτη μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά τόσο διαβήτη τύπουI όσο και τύπου II. Το φαινόμενο αυτό συχνά αναφέρεται ως «υβριδικός», «μεικτός» ή «διπλός» διαβήτης και συνδέεται με την αύξηση του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους.

Ο διαβήτης είναι μία χρόνια, δια βίου πάθηση, η οποία απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση και έλεγχο. Χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Στις επιπλοκές του διαβήτη περιλαμβάνονται οι ακόλουθες:

• Καρδιαγγειακή νόσος, που προσβάλλει την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία και μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρες επιπλοκές, όπως στεφανιαία νόσο (που οδηγεί σε έμφραγμα του μυοκαρδίου) και εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Νεφρική νόσος (διαβητική νεφροπάθεια), που μπορεί να οδηγήσει σε ολική νεφρική ανεπάρκεια και στην ανάγκη για αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού.
• Νευροπάθεια (διαβητική νευροπάθεια), που μπορεί τελικά να οδηγήσει στην εμφάνιση ελκών και σε ακρωτηριασμό των κάτω άκρων.
• Οφθαλμοπάθεια (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια), που χαρακτηρίζεται από βλάβη στον αμφιβληστροειδή του ματιού, που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της όρασης.

Διαβητική Κετοξέωση

Στα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη, εμφανίζεται πολύ συχνά η διαβητική κετοξέωση, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη ζωή σε περίπτωση που η νόσος δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά. Παρουσιάζεται όταν η διαθέσιμη ινσουλίνη στο σώμα είναι χαμηλή ή δεν υπάρχει, με αποτέλεσμα τα όργανα και οι ιστοί να μην μπορούν να προσλάβουν γλυκόζη για ενέργεια. Έτσι, το σώμα διασπά τη μοναδική άλλη εναλλακτική του πηγή ενέργειας, το λίπος. Η διάσπαση του λίπους παράγει όξινα προϊόντα που ονομάζονται κετόνες, διαταράσσοντας τη χημική ισορροπία του σώματος. Καθώς οι κετόνες συσσωρεύονται στο αίμα, προκαλούν τη γρήγορη αναπνοή, τον αυξημένο καρδιακό ρυθμό, την οσμή φρούτων στην αναπνοή, το κοιλιακό άλγος, τον έμετο και την κόπωση που χαρακτηρίζουν τη διαβητική κετοξέωση.

Η διαβητική κετοξέωση είναι το κύριο αίτιο θανάτου και ανικανότητας σε παιδιά με διαβήτη τύπουI σε όλο τον κόσμο. Εάν αφεθεί χωρίς αντιμετώπιση, το ποσοστό θανάτου είναι 100%. Μεταξύ 60% και 90% του συνόλου των σχετιζόμενων με την διαβητική κετοξέωση θανάτων οφείλονται σε εγκεφαλικό οίδημα, ή διόγκωση του εγκεφάλου. Η επιπλοκή αυτή συμβαίνει αποκλειστικά σε παιδιά. Ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 που σχετίζεται με τη διαβητική κετοξέωση και δεν διαγιγνώσκονται σωστά είναι η ασυνήθιστη ενούρηση κατά την κατάκλιση.

Μία ασθένεια για όλες τις ηλικίες

Ο διαβήτης τύπουII αρχικά θεωρείτο ένα πρόβλημα αποκλειστικά των ενηλίκων, ιδιαίτερα των ατόμων άνω των 40 ετών. Ωστόσο, καθώς όλο και περισσότερα παιδιά δεν ασκούνται καθόλου και είναι υπέρβαρα, η συχνότητα διάγνωσης διαβήτη τύπουII σε νεαρής ηλικίας ενήλικες και παιδιά αυξάνεται διαρκώς.

Η ταχεία αύξηση της εμφάνισης διαβήτη τύπουII θεωρείται ότι οφείλεται εν μέρει σε διατροφικές αλλαγές. Όλο και περισσότερα άτομα, σε όλο τον κόσμο, καταναλώνουν πλούσιες σε λιπαρά τροφές, που έχουν υποστεί μεγάλη επεξεργασία και είναι πτωχές σε φυτικές ίνες, και όλο και λιγότερο οι οικογένειες καταναλώνουν σπιτικό φαγητό.

Το 85% των παιδιών με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα όταν γίνεται η διάγνωση. Υπολογίζεται ότι ένα στα 10 παιδιά σε όλο τον κόσμο είναι υπέρβαρο. Σε αυτά περιλαμβάνονται 30 έως 45 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι με παχυσαρκία και 22 εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών. Όλα αυτά τα παιδιά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.

Aλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη τύπουII είναι:

• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπουII
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Λιπιδικές διαταραχές
• Μειωμένη σωματική δραστηριότητα
• Υψηλό ή χαμηλό βάρος γέννησης

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα παιδιά γυναικών που ανέπτυξαν διαβήτη κύησης έχουν την τάση να παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά διαβήτη τύπου II. Προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη κύησης, είναι σημαντικό να έχουν οι γυναίκες πριν από την κύηση το ιδανικό βάρος και να είναι υγιείς, ενώ από την έναρξη της κύησης θα πρέπει να υιοθετήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής αποφεύγοντας την υπερβολική αύξηση του βάρους τους. Εάν εκδηλωθεί διαβήτης κατά την κύηση, επιβάλλεται αυστηρός έλεγχος της γλυκόζης αίματος ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος να εμφανίσει στο μέλλον διαβήτη το παιδί που εκτίθεται στο διαβήτη κατά την κύηση.

Πορεία της νόσου

Ο διαβήτης τύπουII συνήθως εξελίσσεται με βραδύ ρυθμό στα παιδιά. Συχνά εντοπίζεται γύρω στην εφηβεία, όταν η ευαισθησία στην ινσουλίνη μπορεί να μειωθεί έως και 30% λόγω μεταβολών στον οργανισμό. Τα συμπτώματα είναι λιγότερο εμφανή. Μερικά παιδιά και έφηβοι μπορεί να μην εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα. Το γεγονός αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε καθυστερημένη διάγνωση, η οποία μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του παιδιού, καθώς μπορεί να έχουν ήδη εκδηλωθεί επιπλοκές του διαβήτη. Όταν γίνεται η διάγνωση, πολλές φορές τα νεαρά άτομα έχουν ήδη εμφανίσει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για πρόωρη καρδιαγγειακή νόσο, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση και παθολογική λιπιδαιμία.

Παρά τις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας, πάνω από 50% των παιδιών με διαβήτη εμφανίζουν επιπλοκές 12 χρόνια μετά τη διάγνωση. Η εντατική θεραπεία του διαβήτη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της νόσου και να επιτρέψει στα παιδιά να έχουν μία πλήρη και υγιή ζωή. Ωστόσο, μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη συχνότητα χαμηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, κάτι το οποίο εάν συμβαίνει συχνά, μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου σε παιδιά μικρής ηλικίας.

health.in.gr