Ποια είναι η πραγματική πηγή της κεφαλαλγίας τύπου τάσης;

Ουσιαστικό υπόβαθρο της κεφαλαλγίας τύπου τάσης αποτελεί η πίεση των μυών που μπορεί να προκαλέσει θλάσεις στους 36 διαφορετικούς μύες της κεφαλής, του αυχένα και των ώμων, που χρησιμοποιούνται κάθε μέρα για τη όρθια στάση της κεφαλής , την ομιλία και για τις εκφράσεις του προσώπου.

Αυτοί με την σειρά τους στέλνουν σήματα πόνου στον εγκέφαλο τα οποία γίνονται τελικά αντιληπτά ως κεφαλαλγία.

Η καταπόνηση (μηχανική ή λόγω στρες) των μυών δημιουργεί ευαίσθητα σημεία-κόμβους, τα οποία απελευθερώνουν προσταγλανδίνες. Οι προσταγλανδίνες με τη σειρά τους ενεργοποιούν απολήξεις νεύρων, που βρίσκονται στους μύες, οι οποίες με τη σειρά τους προωθούν τα σήματα πόνου στον εγκέφαλο και είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση αυτού που ο πάσχων αντιλαμβάνεται ως κεφαλαλγία τύπου τάσης. ^1-4

Η κεφαλαλγία τύπου τάσης, που είναι το πιο διαδεδομένο είδος κεφαλαλγίας, αντιπροσωπεύοντας το 80% του συνόλου τους, είναι ο κύριος λόγος που οι άνθρωποι παίρνουν αναλγητικά (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη/ΜΣΑΦ)¹ και η άμεση έναρξη της θεραπείας θεωρείται σημαντική για την βελτιστοποίηση της ². Ωστόσο, τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μισοί από εκείνους που αιτιούνται κεφαλαλγία τύπου τάσης καθυστερούν την αναλγητική αγωγή την οποία ξεκινούν μόνο όταν ο πόνος γίνει αφόρητος³.

Σχεδόν καθημερινά, επηρεάζει την ποιότητα και το κόστος ζωής του πάσχοντα, σε βαθμό που να έχει αντίκτυπο στην οικογένεια, την κοινωνική ζωή και στην παραγωγικότητα του. Στην Ευρώπη, το συνολικό ετήσιο κόστος της κεφαλαλγίας τύπου τάσης μεταξύ των ενηλίκων ηλικίας 18-65 ετών εκτιμάται ότι είναι περίπου €21 δισ., και η μέση τιμή κόστους ανά άτομο €303 ετησίως¹⁸.

Νεότερα δεδομένα, υποδεικνύουν ότι τα αναλγητικά για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα πρέπει να λαμβάνονται με τα πρώτα συμπτώματα και στη χαμηλότερη αλλά συνάμα αποτελεσματική δόση.⁵

Έχει αναγνωριστεί ότι χορηγούμενο αναλγητικό για να είναι αποτελεσματικό θα πρέπει να δρα τόσο κεντρικά όσο και περιφερικά, να έχει γρήγορη δράση, να είναι αποτελεσματικό, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να είναι καλά ανεκτό (ασφαλές).

Τα ΜΣΑΦ και ιδιαίτερα η ιβουπροφαίνη στην δόση των 400mg, βοηθούν σημαντικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας τύπου τάσης.

Πιο συγκεκριμένα η ιβουπροφαίνη των 400mg ανακουφίζει την κοινή κεφαλαλγία στοχεύοντας τις προσταγλανδίνες και οδηγώντας σε ανακούφιση, από τα πρώτα 15 λεπτά. Μελέτες έχουν δείξει ότι είναι πιο αποτελεσματική από την παρακεταμόλη και παρέχει ολοκληρωμένη ανακούφιση σε περισσότερους ανθρώπους σε σχέση με την παρακεταμόλη^6-8.

Με βάση αυτές, οι Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας αλλά και πολλών άλλων εταιρειών συνιστούν την ιβουπροφαίνη ως θεραπεία πρώτης επιλογής^9-14.

Ο συνδυασμός ασπιρίνης και παρακεταμόλης με καφεΐνη, αν και συνιστάται σε ορισμένες περιπτώσεις, καθώς η καφεΐνη έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την αποτελεσματικότητα των αναλγητικών, θα πρέπει να συνιστάται με προσοχή.

Οι ευρωπαϊκές οδηγίες συμβουλεύουν να χρησιμοποιούνται οι συνδυασμοί μόνο ως επιλογή δεύτερης γραμμής, μια και εκτιμάται ότι περιέχουν καφεΐνη και ότι συνεισφέρουν στην κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων περισσότερο από ότι η χορήγηση απλών αναλγητικών. Για τον ίδιο λόγο και οι συνδυασμοί με κωδεΐνη θα πρέπει επίσης να αποφεύγονται στην κεφαλαλγία τύπου τάσης σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες, λόγω του αυξημένου κινδύνου για πονοκέφαλο από κατάχρηση φαρμάκων.

Τα αναλγητικά πρέπει να λαμβάνονται στην αρχή της κρίσης της κεφαλαλγίας, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε τους κινδύνους από την αλόγιστη χρήση των αναλγητικών και την υπέρβαση ενός ανωτάτου ορίου στη μηνιαία κατανάλωση τους.

Η προφυλακτική θεραπεία στην κεφαλαλγία τύπου τάσης συνήθως συστήνεται σε ανθρώπους με συχνή κεφαλαλγία που, είτε τα αναλγητικά δεν μπορούν να τους αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά, είτε, αν μπορούν, η χρήση τους είναι μεγάλη σε διάρκεια και ποσότητα. Αυτή διαρκεί από έξι μήνες ως ένα χρόνο και μπορεί να επαναλαμβάνεται, αν χρειαστεί.

Τέλος, ως προς τη μη φαρμακευτική αγωγή της κεφαλαλγίας τύπου τάσης και πιο συγκεκριμένα τη χρήση συμπεριφορικών θεραπειών, όπως η χαλάρωση, βιοανατροφοδότηση, γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και άλλες, όπως χειροπρακτική σπονδυλικής στήλης ή βελονισμός, δεν υπάρχουν ισχυρές βιβλιογραφικές ενδείξεις αναφορικά με την αυξημένη αποτελεσματικότητα των συμπεριφορικών θεραπειών στην αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας τύπου τάσης συγκρινόμενες με την εικονική θεραπεία (placebo) ή την απουσία θεραπείας. Επίσης, τα αποτελέσματα σχετικά με τη χειροπρακτική σπονδυλικής στήλης και το βελονισμό μοιάζουν ασαφή και ανεπαρκή. Αν και άξια συζήτησης, περαιτέρω ερευνητικά δεδομένα απαιτούνται^15-17.

* Ο Χρήστος Λιονής είναι καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης.

Βιβλιογραφία:
1. Fernández-de-las-Peñas C, et al. Cephalalgia. 2007;27:383–93.
2. Bendtsen L, Fernández-de-las-Peñas C. Curr Pain Headache Rep. 2011;15:451–8.
3. Jensen R. Cephalalgia. 1999;19:602–21.
4. Reckitt Benckiser Medical Report. 2013.5.
5. Sarchielli P, et al. J Headache Pain. 2012;13(Suppl 2):S31–70.
6. Schachtel B, et al. J Clin Pharmacol. 1996;36:1120–5.
7. Packman B, et al. J Headache. 2000;40:561–7.
8. Diamond S, et al. Headache. 1983;23:206–10
9. Steiner T, et al. J Headache Pain. 2007;8:S1–47.
10. Bendtsen L, et al. Eur J Neurol. 2010;17:1318–25.
11. Haag G, et al. J Headache Pain. 2011;12:201–17.
12. British Association for the Study of Headache (BASH). Guidelines for all healthcare professionals in the diagnosis and management of migraine, tension-type headache, cluster headache and medication-overuse headache. 3rd edition (1st revision). 2010.
13. NICE. Headaches – diagnosis and management of headaches in young people and adults. NICE clinical guideline 150. Issued September 2012.
14. Bendtsen L, et al. J Headache Pain. 2012;13(Suppl 1):S1–29.
15. Verhagen P. A., Damen L, Berger M. Y. et al. Behavioral treatments of Chronic Tension-Type Headache in Adults: Are They Beneficial? CNS Neuroscience & Therapeutics 15 (2009)183-205
16. Bronfort G., Willem J J, A.,Evans R. et al. Efficacy of Spinal Manipulation for Chronic Headache: A Systematic Review. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics (2001)
17. Yang Li, Chun LUO Chinese Journal of Evidence-Based Medicine (2005)
18. Chai N.C., Rosenberg J.D., Peterlin L. The epidemiology and comorbidities of migraine and tension-type headache. Techniques in Regional Anesthesia and Pain Management 16 (2012) 4-13

health.in.gr