Κίνδυνος άνοιας και νόσου Αλτσχάιμερ για όσους έχουν περιττά κιλά

Νέα μακρόχρονη σουηδική επιστημονική έρευνα για πρώτη φορά συνδέει τα περιττά κιλά με αυξημένο -μέχρι και τετραπλάσιο- κίνδυνο για την εμφάνιση νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης, που δημοσίευσαν τη μελέτη στο επιστημονικό έντυπο Neurology, ανέλυσαν στοιχεία από περίπου 8.500 διδύμους με αρχική μέση ηλικία τα 43 έτη ζωής, τους οποίους παρακολούθησαν στη συνέχεια για 30 χρόνια.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όσα από αυτά τα άτομα είχαν παραπάνω από το φυσιολογικό κιλά στην αρχή της έρευνας, δηλαδή ήταν υπέρβαρα, μετά από 30 χρόνια, όταν πια όλα ήταν πάνω από 65 ετών, αντιμετώπιζαν 80% αυξημένη κατά μέσο όρο πιθανότητα εμφάνισης άνοιας, σε σχέση με όσους είχαν κανονικό για την ηλικία τους και το ύψος τους βάρος. Όσοι ήταν παχύσαρκοι, είχαν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο, αυξημένο κατά 300%.

Γενικότερα, όσο μεγαλύτερο βάρος είχε ένας άνθρωπος στην μέση ηλικία, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος εμφάνισης των συμπτωμάτων άνοιας αργότερα (προβλήματα μνήμης, μάθησης κ.α.).

Οι ερευνητές διευκρίνισαν ότι η μελέτη τους δείχνει πως υπάρχει μεν συσχέτιση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στην άνοια, όμως δεν αποδεικνύει ότι η παχυσαρκία αποτελεί αναγκαστικά την αιτία της εκφύλισης του εγκεφάλου. Όμως, όπως τόνισαν, η έρευνα δείχνει ότι ο έλεγχος του σωματικού λίπους ήδη από την έναρξη της μέσης ηλικίας (μετά τα 40) είναι σημαντική για την αποφυγή της άνοιας αργότερα στη ζωή.

Επίσης οι επιστήμονες, συγκρίνοντας τις περιπτώσεις των διδύμων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πιθανώς υπάρχουν ορισμένα κοινά γονίδια που προδιαθέτουν τους ανθρώπους τόσο στην εκδήλωση παχυσαρκίας, όσο και άνοιας.

Δεν είναι ακόμα σαφές μέσω ποιού μηχανισμού η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο. Μια πιθανή ερμηνεία για τη σχέση ανάμεσα στο περιττό βάρος και την άνοια είναι ότι οι λιπώδεις ιστοί στο σώμα απελευθερώνουν ορμόνες και άλλα κύτταρα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονές και μεταβολές στις εγκεφαλικές λειτουργίες, με συνέπεια την εκφύλιση των νευρώνων. Από την άλλη, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη και καρδιαγγειακές παθήσεις, που σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου για άνοια.

Σε κάθε περίπτωση, η νέα μελέτη έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η νόσος Αλτσχάιμερ και γενικότερα η άνοια θα πρέπει να καταπολεμούνται προληπτικά, αρκετά χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια, συνήθως σε προχωρημένη ηλικία. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι ήδη από τα 30 πρέπει να ελέγχουν το βάρος τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες άνοιας, έχοντας ως γνώμονα πως ό,τι είναι καλό για την καρδιά, είναι καλό και για τον εγκέφαλο (σωστή διατροφή, σωματική άσκηση, έλεγχος χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης, διακοπή του καπνίσματος, μείωση άγχους κ.α.).

Σήμερα, 1,6 δισεκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον κόσμο θεωρούνται υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και πάνω από τους μισούς ενήλικες στην Ευρώπη και τια ΗΠΑ ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, έχουν δηλαδή παραπανίσια κιλά.

Υπέρβαρος θεωρείται όποιος έχει δείκτη μάζας σώματος (υπολογίζεται αν διαιρεθεί το βάρος σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα) μεταξύ 25 και 30, ενώ παχύσαρκος αν έχει δείκτη πάνω από 30. Δείκτης μεταξύ 20 και 25 θεωρείται φυσιολογικός.

Οι Σουηδοί ερευνητές ακόμα επεσήμαναν ότι το υψηλό μορφωτικό επίπεδο παίζει ρόλο στην πρόληψη της άνοιας, καθώς κάθε έτος πρόσθετης εκπαίδευσης σχετίζεται, κατά μέσο όρο, με μείωση κατά 10% περίπου του κινδύνου για παχυσαρκία, καθώς και με 8% μικρότερο κίνδυνο άνοιας.

Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους άνω των 65 ετών στον κόσμο πεθαίνει έχοντας κάποια μορφή άνοιας.