Τελικά η ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει πρόσωπα δεν είναι έμφυτη

Η ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει πρόσωπα θεωρείται από τους επιστήμονες έμφυτη, δηλαδή ο εγκέφαλος μας ξέρει πώς να το κάνει ήδη από τη γέννηση. Όμως, μελέτη που Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Nature Neuroscience αμφισβητεί αυτή τη θεωρία.

Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του αμερικανικού πανεπιστημίου, με επικεφαλής τους νευροβιολόγους Μαργκαρετ Λιβινγκστοουν, Μάικλ Αρκαρο και Πήτερ Σέιντ, έκαναν πειράματα με μακάκους που είχαν στερηθεί προσωρινά την επαφή με πρόσωπα ενώ μεγάλωναν.

Συγκεκριμένα, χώρισαν τα πειραματόζωα σε δύο ομάδες: η ομάδα ελέγχου μεγάλωσε περνώντας χρόνο κατά την πρώιμη βρεφική ηλικία με τις μητέρες και μετά με άλλους μακάκους. Η άλλη ομάδα μεγάλωσε με ανθρώπους που φορούσαν ειδικές μάσκες. Τον πρώτο χρόνο της ζωής τους δεν είχαν ποτέ ανθρώπινο ή άλλο πρόσωπο. Στο τέλος της μελέτης, όλοι οι μακάκοι ενσωματώθηκαν σε κοινωνικές ομάδες και είχαν τη δυνατότητα της επαφής με ανθρώπους και πρωτεύοντα θηλαστικά.

Σε ηλικία 200 ημερών οι μακάκοι και των δυο ομάδων υποβλήθηκαν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία ώστε να μετρήσουν οι επιστήμονες εγκεφαλικές περιοχές που ευθύνονται για την αναγνώριση διαφόρων χαρακτηριστικών, όπως των χεριών, του προσώπου, αντικειμένων, σωμάτων και σκηνών.

Οι μακάκοι που είχαν μεγαλώσει φυσιολογικά είχαν ανεπτυγμένες περιοχές αναγνώρισης στους εγκεφάλους τους. Οι άλλοι είχαν αναπτύξει εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονταν με όλες τις άλλες κατηγορίες αναγνώρισης, εκτός του προσώπου.

Στη συνέχεια οι επιστήμονες έδειξαν στους μακάκους φωτογραφίες ανθρώπων ή πρωτευόντων θηλαστικών. Όπως αναμενόταν η ομάδα ελέγχου κοίταζε τις φωτογραφίες ενώ οι μακάκοι που είχαν στερηθεί την επαφή με πρόσωπα ενώ μεγάλωναν εστίαζαν κυρίως στα χέρια.

Η παρατήρηση αυτή αναμένεται να είναι σημαντική για μια σειρά νευρο-αναπτυξιακών παθήσεων, περιλαμβανομένων εκείνων όπου οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν διαφορετικά πρόσωπα, ή τον αυτισμό που χαρακτηρίζεται από την αποστροφή της κατά πρόσωπο επαφής. Το σημαντικότερο είναι ωστόσο ότι η μελέτη υπογραμμίζει τον καίριο διαμορφωτικό ρόλο των πρώιμων εμπειριών για την φυσιολογική αισθητηριακή και γνωσιακή ανάπτυξη.

«Οι μακάκοι, στενοί συγγενείς του ανθρώπου και μοντέλο μελέτης της ανθρώπινης εγκεφαλικής ανάπτυξης, σχηματίζουν δέσμες νευρώνων που ευθύνονται για την αναγνώριση των προσώπων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ανώτερος κροταφικός αύλακας στο διάστημα των 200 πρώτων ημερών της ζωής τους. Η σχετική θέση των συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών είναι όμοια σε όλα τα πρωτεύοντα είδη», εξηγεί η Δρ Λιβινγκστοουν.

Αυτή η πεποίθηση, συνδυαστικά με το γεγονός ότι τα βρέφη φαίνεται να μπορούν κατά προτίμηση να εντοπίζουν πρόσωπα από τα πρώιμα στάδια της ζωής τους, έχει οδηγήσει στην αντίληψη ότι η προσωπική αναγνώριση είναι έμφυτη. «Όμως, τόσο οι άνθρωποι και όσο και τα θηλαστικά αναπτύσσουν επίσης εγκεφαλικές περιοχές που ανταποκρίνονται στα οπτικά ερεθίσματα που δεν έχουν συναντήσει κατά την εξέλιξή τους, περιλαμβανομένων των κτιρίων και των γραπτών κειμένων. Η τελευταία παρατήρηση θέτει υπό σοβαρή αμφισβήτηση τη θεωρία ότι η αναγνώριση προσώπων είναι έμφυτη», συμπληρώνει η ερευνήτρια.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr