Κύτταρα δέρματος αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία σπερματοζωαρίων

Γεννητικά κύτταρα, τα οποία εξελίσσονται σε σπερματοζωάρια, κατάφεραν να δημιουργήσουν αμερικανοί επιστήμονες, καλλιεργώντας δερματικά κύτταρα από υπογόνιμους άνδρες. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι, ενδεχομένως στο απώτερο μέλλον οι άνδρες που πάσχουν από στειρότητα να έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν βιολογικούς απογόνους.

Πάντως, τα γεννητικά κύτταρα, που είναι πρόδρομα των σπερματοζωαρίων και τα οποία δημιουργήθηκαν από τα βλαστικά κύτταρα των ανδρών με αζωοσπερμία, ήταν πολύ λιγότερα (50 έως 100 φορές) από αυτά που δημιουργήθηκαν από άνδρες που δεν ήταν στείροι. Προβλήματα γονιμότητας υπολογίζεται ότι αντιμετωπίζουν το 10% έως 15% των ζευγαριών, σήμερα.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό έντυπο Cell Reports, οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και του Πανεπιστημίου της Μοντάνα, με επικεφαλής την καθηγήτρια Κυτταρικής Βιολογίας Ρένι Πέρα, χρησιμοποίησαν δερματικά κύτταρα από άνδρες που έπασχαν από αζωοσπερμία, τη σοβαρότερη μορφή ανδρικής στειρότητας. Κατά την αζωοσπερμία, λόγω γενετικής μετάλλαξης ο οργανισμός των ανδρών δεν είναι ικανός να παράγει ώριμα σπερματοζωάρια.

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες πήραν κύτταρα από το δέρμα πέντε ανδρών, τα οποία αναπρογραμμάτισαν, ώστε να αναπτυχθούν πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα εμβρυϊκού τύπου, τα οποία σε επόμενο στάδιο μετατράπηκαν σε πιο εξειδικευμένα γεννητικά κύτταρα. Να σημειωθεί ότι οι δύο άνδρες ήταν γόνιμοι και οι τρεις στείροι, λόγω μετάλλαξης στο χρωμόσωμα Υ, που εμπόδιζε την παραγωγή φυσιολογικού σπέρματος.

Στη συνέχεια τα γεννητικά κύτταρα (που είχαν δημιουργηθεί από τα δερματικά κύτταρα τόσο των γόνιμων όσο και των στείρων ανδρών), μεταμοσχεύθηκαν στα γεννητικά όργανα πειραματόζωων. Ωστόσο, δεν επετεύχθη η διαφοροποίηση και η ωρίμανσή τους ώστε να εξελιχθούν σε φυσιολογικά σπερματοζωάρια, πιθανόν επειδή πιθανώς επειδή υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις αναπαραγωγικές διαδικασίες των ανθρώπων και των ποντικιών.

Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες τονίζουν ότι αποτελεί σημαντική πρόοδος το γεγονός ότι από τα δερματικά και, στη συνέχεια, από τα βλαστικά κύτταρα των στείρων ανδρών ήταν δυνατό να παραχθούν γεννητικά κύτταρα – πρόδρομα των σπερματοζωαρίων. Αυτό, κατά τους ερευνητές, σημαίνει ότι πιθανότατα οι μη γόνιμοι άνδρες είχαν έστω ελάχιστα λειτουργικά γεννητικά κύτταρα κάποτε, σε βρεφική ηλικία ίσως, τα οποία όμως χάθηκαν τελείως καθώς μεγάλωσαν.

Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες, οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι στο μέλλον θα είναι δυνατό να συλλέγονται και να καταψύχονται τέτοια κύτταρα από τα αγόρια που έχουν την εν λόγω μετάλλαξη, προτού αυτά καταστούν στείρα, πράγμα που θα τους επιτρέψει να αποκτήσουν παιδί αργότερα στη ζωή τους.

Να σημειωθεί ότι το 2009, η Δρ Ρένι Πέρα είχε αποδείξει ότι είναι δυνατό να δημιουργηθούν σε εργαστηριακό περιβάλλον λειτουργικά γεννητικά κύτταρα, που παράγουν σπέρμα και τα οποία προέρχονταν από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Όμως αυτή η διαδικασία έχει προβλήματα, αφενός επειδή τέτοια βλαστικά κύτταρα από έμβρυα είναι δύσκολο να βρεθούν, αφετέρου επειδή αυτά τα κύτταρα δεν είναι χρήσιμα για εκείνα τα ζευγάρια που θέλουν να κάνουν το δικό τους παιδί γενετικά και να μην αποκτήσουν παιδί που θα έχει κληρονομήσει ένα μέρος του γονιδιώματος του ξένου εμβρύου, από όπου θα έχουν προέλθει τα βλαστικά κύτταρα. Επιπλέον, αυτή η μέθοδος απαιτεί γονιδιακές παρεμβάσεις για την μετατροπή των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων σε γεννητικά.

Αντίθετα, η δημιουργία γεννητικών κυττάρων από βλαστικά κύτταρα, που προηγουμένως έχουν προέλθει από τον αναπρογραμματισμό δερματικών κυττάρων, δεν προϋποθέτει γονιδιακή παρέμβαση (κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο).

Πάντως, οι ερευνητές σκοπεύουν να προχωρήσουν σε ανάλογα πειράματα σε μεγαλύτερα ζώα (πιθήκους), προτού προχωρήσουν σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, κατά τις οποίες γεννητικά κύτταρα που έχουν προέλθει από βλαστικά, θα μεταμοσχευθούν απευθείας σε γεννητικά όργανα ανδρών με στειρότητα.

Επιμέλεια: Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr,ΑΠΕ-ΜΠΕ