Όταν ο θυρεοειδής διογκώνεται

Ο θυρεοειδής αδένας, παρ’ ότι μικρός, παράγει ορμόνες που επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών και διαφόρων οργάνων στο ανθρώπινο σώμα. Συχνά, όμως, παρουσιάζονται διαταραχές στη λειτουργία του ή και το μέγεθός του. Η διόγκωσή του είναι μία από αυτές. Με ποιές μορφές εμφανίζεται, πόσο ανησυχητική είναι και ποιά είναι η ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση;

Η παθολογική αύξηση των διαστάσεων του θυρεοειδούς αδένα είναι γνωστή ως βρογχοκήλη. Υπάρχουν πολλά πιθανά αίτια, όπως η ανεπάρκεια ιωδίου στη διατροφή (η οποία παρατηρείται σε απομακρυσμένες, ορεινές περιοχές), διάφορα φάρμακα όπως το ανθρακικό άλας λιθίου, που χορηγείται σε ασθενείς με μανιοκατάθλιψη, και αυτοάνοσες νόσοι όπως η θυρεοειδίτιδα του Χασιμότο και η νόσος του Γκρέιβ.

Το αίτιο για τις περισσότερες περιπτώσεις βρογχοκήλης είναι άγνωστο. Αυτού του είδους οι βρογχοκήλες ονομάζονται ‘απλές βρογχοκήλες’, παρ’ όλο που είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι λόγοι της εκδήλωσής τους είναι αρκετά περίπλοκοι.

Αν και ο θυρεοειδής αδένας διογκώνεται, συνεχίζει να παράγει φυσιολογικές ποσότητες ορμονών και ο ασθενής χαρακτηρίζεται ‘ευθυρεοειδικός’, ως αντίθετο του ‘υπερθυρεοειδικός’ ή ‘υποθυρεοειδικός’.

Αρχικά, στους εφήβους και τους νεαρούς ενηλίκους, η βρογχοκήλη διογκώνεται ομοιόμορφα ή διάχυτα. Κατά τη διάρκεια των επόμενων 15-25 ετών, και αν το αίτιο που προκάλεσε εξ αρχής τη μη φυσιολογική ανάπτυξη του θυρεοειδούς εξακολουθεί να υφίσταται, ο θυρεοειδής συνεχίζει να μεγαλώνει, αλλά γεμίζει με ογκίδια ή οζίδια. Μέχρι να φτάσει το άτομο στη μέση ηλικία, η βρογχοκήλη του θα έχει γίνει ‘πολυοζιδιακή’.

Απλή διάχυτη βρογχοκήλη

Τα περισσότερα άτομα που έχουν απλή διάχυτη βρογχοκήλη είναι νεαρές γυναίκες μεταξύ 15 και 25 ετών. Αν είστε μία από αυτές, θα έχετε προσέξει (εσείς ή οι οικείοι σας) μία συμμετρική, ήπια διόγκωση στο εμπρόσθιο τμήμα του λαιμού σας.

Μπορεί να το έχετε για αρκετά χρόνια και να νομίζατε ότι επρόκειτο απλά για ‘παχάκι της παιδικής ηλικίας’. Κάθε φορά που καταπίνετε, η βρογχοκήλη ανεβοκατεβαίνει. Δεν είναι, ωστόσο, ευαίσθητη και δεν προκαλεί συνήθως δυσκολία στην κατάποση, αν και πιθανόν να αισθάνεστε ότι κάτι στον λαιμό σας, σας σφίγγει. Η βρογχοκήλη μπορεί να ποικίλλει ελαφρά σε μέγεθος και να είναι πιο εμφανής τις ημέρες της περιόδου ή κατά τη διάρκεια της κύησης.

Συνήθως, δεν αποτελεί πρόβλημα όσον αφορά την εμφάνιση – για ορισμένα άτομα, μάλιστα, ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Oι μεγάλοι ζωγράφοι του 17ου και του 18ου αιώνα, για παράδειγμα, προσέθεταν συχνά μία βρογχοκήλη στη γυναικεία φιγούρα για να εξάρουν την ομορφιά της!

Πως γίνεται η διάγνωση;

Συνήθως, ο παθολόγος θα σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικευμένο ιατρό προκειμένου να αποκλειστούν τα σπανιότερα αίτια πρόκλησης βρογχοκήλης, μέσω της ψηλάφησης του λαιμού και των κατάλληλων αιματολογικών εξετάσεων.

Πως θεραπεύεται;

Η απλή διάχυτη βρογχοκήλη δεν χρειάζεται θεραπεία. Στο παρελθόν, χορηγούσαν στον ασθενή ιώδιο (συχνά μέσα σε γάλα) ή δισκία θυροξίνης – κανένα από τα δύο, όμως, δεν είναι αποτελεσματικό. Πολλά άτομα διαπιστώνουν ότι η βρογχοκήλη τους γίνεται λιγότερο εμφανής ή ακόμα εξαφανίζεται ύστερα από μία περίοδο δύο έως τριών ετών.

Απλή πολυοζιδιακή βρογχοκήλη

Αν είστε μεσήλικοι, είναι πιθανόν να προσέξετε ότι υπάρχει ένα πρήξιμο στο λαιμό σας την ώρα που πλένεστε ή μακιγιάρεστε μπροστά στον καθρέφτη. Στην πραγματικότητα, η βρογχοκήλη πρέπει να υπήρχε για πολλά χρόνια και έφτασε πλέον σε ένα κρίσιμο μέγεθος ή μπορεί να έχει λεπτύνει ο λαιμός σας.

Συχνά, η βρογχοκήλη είναι περισσότερο εμφανής στη μία πλευρά του λαιμού. Ενδέχεται να ποικίλλει σε μέγεθος, από τόσο μικρό που μόλις να είναι ορατή από τους υπόλοιπους, έως τόσο μεγάλο που να αισθάνεστε ότι πρέπει να την κρύψετε φορώντας φουλάρια ή μπλούζες με όρθιο λαιμό.

Oρισμένα άτομα προσέχουν για πρώτη φορά τη βρογχοκήλη επειδή κάποια εσωτερική αιμορραγία προκαλεί αυξανόμενη διόγκωση η οποία συνοδεύεται από ενόχληση στον λαιμό, σαν από κτύπημα, η οποία διαρκεί λίγες ημέρες.

Αν η βρογχοκήλη είναι μεγάλη, πιθανόν να παρουσιαστεί δυσκολία στην κατάποση ξηρής, συμπαγούς τροφής και, αν η τραχεία συμπιέζεται κατά οποιονδήποτε τρόπο, μπορεί να παρουσιαστεί δυσκολία στην αναπνοή. Oρισμένα άτομα, όπως για παράδειγμα οι τραγουδιστές, ίσως προσέξουν μια αλλαγή στη φωνή τους.

Πως γίνεται η διάγνωση;

O γενικός ιατρός σας μπορεί να πάρει ένα δείγμα από το αίμα σας προκειμένου να ελέγξει αν τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών είναι φυσιολογικά. Το πιθανότερο, όμως, είναι να σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικό για περαιτέρω διερεύνηση και θεραπεία.

O ειδικός ιατρός πιθανόν να θελήσει να σας υποβάλει σε κάποια από τις ακόλουθες εξετάσεις:

Ακτινοσκόπηση και τεστ αναπνοής. Oι εξετάσεις αυτές θα αποκαλύψουν αν η βρογχοκήλη σας πιέζει την τραχεία.

Υπερηχογράφημα. O ιατρός περνά πάνω από το δέρμα, στο εμπρόσθιο τμήμα του λαιμού σας, μια κεφαλή υπερήχων σε μέγεθος μικρού φακού και η εικόνα της βρογχοκήλης σας εμφανίζεται σε μία οθόνη. Η εξέταση αυτή αποκαλύπτει το μέγεθος και την έκταση της βρογχοκήλης σας, καθώς και οποιεσδήποτε κύστεις ή οζίδια δεν αντιλήφθηκε ενδεχομένως ο ειδικός κατά τη διάρκεια της ψηλάφησης.

Σπινθηρογράφημα. Η τεχνική αυτή παρέχει μία εικόνα διαφορετικού τύπου, η οποία δείχνει αν τα οζίδια της βρογχοκήλης παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες. Σε περίπτωση που συμβαίνει κάτι τέτοιο, έχετε περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσετε υπερθυρεοειδισμό μέσα στα επόμενα χρόνια. Πραγματοποιείται μέσω της ενδοφλέβιας έγχυσης μιας πολύ μικρής ποσότητας τεχνητίου-99m. Μισή, περίπου, ώρα μετά την ένεση, ξαπλώνετε για μερικά λεπτά κάτω από μία υπερσύγχρονη κάμερα.

Παρακέντηση. O ιατρός τοποθετεί μία βελόνα, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για τη δειγματοληψία αίματος, στην άκρη μίας σύριγγας και στη συνέχεια, και ενώ έχετε ξαπλώσει, την περνά χωρίς τοπική αναισθησία μέσω του δέρματος του λαιμού σας μέσα στη βρογχοκήλη. Η ενόχληση που νιώθει ο ασθενής δεν διαφέρει από εκείνη που προκαλεί η δειγματοληψία αίματος.

Σπρώχνοντας μέσα το έμβολο και κινώντας ελάχιστα τη βελόνα πάνω-κάτω μέσα στη βρογχοκήλη, ο ιατρός μπορεί να πάρει μερικά θυρεοειδικά κύτταρα για ανάλυση. Τα κύτταρα τοποθετούνται πάνω σε ένα γυάλινο πλακίδιο και εξετάζονται στο μικροσκόπιο. Η όψη τους θα βοηθήσει στο να διαπιστωθεί αν η διόγκωση του θυρεοειδούς οφείλεται σε κάποιον κακοήθη όγκο.

Oι ασθενείς με πολυοζιδιακή βρογχοκήλη δεν υποβάλλονται συνήθως σε παρακέντηση, εκτός αν ο αδένας είναι πολύ μεγαλύτερος από τη μία πλευρά ή αν η βρογχοκήλη διογκώνεται πολύ γρήγορα.

Σε τι συνιστάται η θεραπεία;

Αν η βρογχοκήλη σας είναι σχετικά μικρή, πιθανόν δεν θα χρειαστείτε θεραπεία. O γενικός ιατρός σας θα συνεχίσει να ελέγχει τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα σας κάθε ένα με δύο χρόνια, καθώς υπάρχει η πιθανότητα να εκδηλώσετε υπερθυρεοειδισμό κάποια στιγμή μέσα στα περίπου 20 επόμενα χρόνια.

Αν και, σε ορισμένες χώρες, οι ιατροί συστήνουν αγωγή με δισκία θυροξίνης, σε μια προσπάθεια να συρρικνώσουν τη βρογχοκήλη, η αγωγή αυτή είναι ελάχιστα, αν όχι καθόλου, αποτελεσματική και επιπλέον μπορεί να προκαλέσει υπερθυρεοειδισμό.

Αν η βρογχοκήλη μεγαλώσει τόσο πολύ που γίνει αντιαισθητική ή συμπιέζει την τραχεία, η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του μεγαλύτερου μέρους του θυρεοειδούς αδένα.

Καμία αγωγή δεν απαιτείται πριν από τη χειρουργική επέμβαση και ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο για περίπου τρεις ημέρες. Oι επιπλοκές που πιθανόν θα παρουσιαστούν, είναι ίδιες με εκείνες της χειρουργικής επέμβασης για τη νόσο του Γκρέιβ. Μετά την επέμβαση, ίσως χρειαστεί να ακολουθήσετε μία αγωγή με θυροξίνη, καθώς ο θυρεοειδικός ιστός που παρέμεινε πιθανόν να είναι ανεπαρκής για την παραγωγή της απαραίτητης ποσότητας ορμονών.

Στους ασθενείς που δεν βρίσκονται σε αρκετά καλή βιολογική κατάσταση ώστε να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση ή που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε επέμβαση, είναι δυνατόν να χορηγηθεί ραδιενεργό ιώδιο – το οποίο μπορεί να μειώσει τη βρογχοκήλη μέχρι και κατά 50%. Απαιτείται μία μεγάλη δόση και ίσως να χρειαστεί να εισαχθείτε στο νοσοκομείο για ένα με δύο εικοσιτετράωρα.

Σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, θα σας δώσουν ένα δικό σας δωμάτιο, ώστε να αποφευχθεί η ‘μόλυνση’ των άλλων ασθενών ή των επισκεπτών με ραδιενέργεια. Η βρογχοκήλη πιθανόν να χρειαστεί αρκετούς μήνες για να συρρικνωθεί. Δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να εκδηλωθεί υποθυρεοειδισμός. Κι αυτό, διότι το ραδιενεργό ιώδιο συγκεντρώνεται κυρίως μέσα στα οζίδια και, καθώς αυτά συρρικνώνονται, ο περιβάλλων θυρεοειδικός ιστός που βρισκόταν σε λανθάνουσα κατάσταση και δεν είχε επηρεαστεί από τη ραδιενέργεια αφυπνίζεται και αρχίζει να παράγει θυρεοειδικές ορμόνες.

Θυρεοειδικά oζίδια

Η ανάπτυξη ενός και μοναδικού ογκιδίου ή οζιδίου στον θυρεοειδή είναι κάτι το συνηθισμένο και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Oι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κάτι τέτοιο σε σχέση με τους άνδρες.

Ένα θυρεοειδικό οζίδιο μπορεί να ποικίλλει σε μέγεθος, από ένα μπιζέλι έως μία μπάλα του γκολφ ή και ακόμα μεγαλύτερο. Όπως και η βρογχοκήλη, έτσι και το οζίδιο ανακαλύπτεται συνήθως κατά τύχη, την ώρα που ο ασθενής πλένεται ή κοιτάζεται στον καθρέφτη. Μία ενδεχόμενη αιμορραγία μέσα στο οζίδιο πιθανόν να προκαλέσει πόνο, ο οποίος σας προειδοποιεί για την ύπαρξή του.

Το οζίδιο μπορεί επίσης να ανακαλυφθεί κατά τη διάρκεια κάποιας ιατρικής εξέτασης λόγω ενός άσχετου προβλήματος, χωρίς να το έχετε προσέξει, ούτε εσείς ούτε η οικογένειά σας, προηγουμένως. Oι περισσότερες γυναίκες γνωρίζουν καλά τη σημασία της ύπαρξης ενός ογκιδίου στο στήθος και φοβούνται, ως εκ τούτου, ότι ένα οζίδιο στον θυρεοειδή μπορεί να σημαίνει και αυτό την ύπαρξη κακοήθειας.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο γενικός ιατρός σας θα θελήσει κατά πάσα πιθανότητα να δείτε κάποιον ειδικό. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των μονών θυρεοειδικών οζιδίων δεν είναι καρκινώματα.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Αν έχετε ένα και μοναδικό θυρεοειδικό οζίδιο, οι αιματολογικές εξετάσεις σας θα δείξουν φυσιολογικές τιμές Τ3, Τ4 και TSH, κάτι που σημαίνει ότι θα ταξινομηθείτε ιατρικά ως ‘ευθυρεοειδικοί’. Εξαίρεση αποτελεί το ‘τοξικό αδένωμα’, όπου οι αιματολογικές εξετάσεις θα δείξουν ότι υπάρχει υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα.

O ειδικευμένος ιατρός θα θελήσει να εξετάσει προσεκτικά τον λαιμό σας, καθώς περίπου το 50% των ασθενών που πιστεύεται ότι έχουν ένα και μοναδικό οζίδιο, εμφανίζουν, στην πραγματικότητα, τη γενικευμένη οζιδιακή διόγκωση του θυρεοειδούς που είναι γνωστή ως πολυοζιδιακή βρογχοκήλη. Στην περίπτωση αυτή, ο ιατρός θα σας διαβεβαιώσει ότι η πάθησή σας δεν είναι σοβαρή.

Oι ασθενείς που χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση θα υποβληθούν πιθανότατα σε ακτινοσκόπηση, υπερηχογράφημα ή σπινθηρογράφημα, αλλά η πιο σημαντική εξέταση είναι η παρακέντηση του ογκιδίου με λεπτή βελόνη (FNA).

Πρόκειται για μία απλή και γρήγορη τεχνική, η οποία μπορεί, εφόσον κριθεί απαραίτητο, να πραγματοποιηθεί δύο και τρεις φορές, καθώς δεν προκαλεί πόνο ή υπερβολική ενόχληση. Η παρακέντηση αποτελεί μία από τις πλέον σημαντικές προόδους που έχουν επιτευχθεί στον τομέα της φροντίδας των ατόμων με θυρεοειδική πάθηση.

Στο παρελθόν, η πλειονότητα των ασθενών με ένα θυρεοειδικό οζίδιο υποβάλλονταν σε χειρουργική επέμβαση. Στην εποχή μας, όμως, ένας μεγάλος αριθμός αυτών των επεμβάσεων αποφεύγεται χάρη στην παρακέντηση. Το αποτέλεσμα της παρακέντησης θα είναι ένα από αυτά που περιγράφονται στο πιο κάτω πλαίσιο.

Τα καλοήθη (μη καρκινικά) οζίδια πιθανόν να εξακολουθήσουν να μεγαλώνουν σε μέγεθος για πολλά χρόνια, και να γίνουν, τελικά, τόσο μεγάλα που να χρειαστεί, για χάρη της εμφάνισής σας, να υποβληθείτε σε επέμβαση για την αφαίρεσή τους. Αν ανησυχείτε ότι το ογκίδιο υποθάλπει κάποια κακοήθεια, ο ιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να το αφαιρέσετε με επέμβαση, ώστε να εξεταστεί στο μικροσκόπιο και να διευθετηθεί το θέμα μια και καλή.

health.in.gr